KAMİS
Bağlantılar
Anlaşılır Bağlantı İsimleri
İlke
Bağlantı metinlerinin, anlamlı ve kullanıcılar tarafından kolayca anlaşılır olması sağlanmalıdır.
Açıklama
Kolay anlaşılamayan bağlantı etiketlerinin kullanımı, kullanıcıların aradığı bilgiye ulaşamamasına ve kendisi için gerekli olmayan bilgileri inceleyerek zaman kaybetmesine neden olacaktır. Bağlantı metinlerinin anlaşılır olması, internet sitesinde navigasyonu kolaylaştıran en önemli unsurlardandır.
Yönergeler
- Bağlantı metinleri seçilirken hedef kullanıcı kitlesi ve alışkanlıkları göz önünde bulundurulmalı, kullanıcıların karıştırabileceği ya da yanlış anlayabileceği ifadelerin kullanımından kaçınılmalıdır.
- Bağlantı metinleri, bağlantının sunduğu içerik ya da doküman hakkında kullanıcılara fikir verebilmelidir.
- “Burayı tıklayınız”, “Daha fazla bilgi” gibi kullanıcılara ek bilgi sağlamayan genel ifadelerin kullanımından kaçınılmalıdır. Kullanıcılar bağlantıları görünümünden tanıyabildiği için onlara bağlantıları tıklamalarını söylemek gereksizdir.
- Tamamı büyük veya tamamı küçük harflerden oluşan bağlantı metinleri, okumayı ve kullanıcıların internet sitesini taramasını zorlaştıracağı için tercih edilmemelidir.
- Bağlantı metinleri anlaşılabilir olacak kadar uzun, bir sonraki satıra taşmayacak kadar kısa olmalıdır. 10 kelimeden daha uzun olmaması tavsiye ediliyor.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 8.4.5 – Placing navigation components consistently
- ISO 9241-151 / 9.4.6 – Using familiar terminology for navigation links
- ISO 9241-151 / 9.4.7 – Using descriptive link labels
Faydalı Kaynaklar
Bağlantı gibi Görünen Yanıltıcı Öğeler
İlke
İnternet sitelerinde, bağlantı gibi görünen fakat tıklanamayan öğelerin kullanımından kaçınılmalıdır.
Açıklama
Kullanıcılar daha önceki tecrübelerine dayanarak internet sitelerinde tıklanabilir olan öğeleri tanıyabilmektedir. Kullanıcı alışkanlıklarına aykırı olarak bağlantı olmayıp tıklanabilir görünümde tasarlanan öğeler kullanıcıları yanıltabilmekte ve zaman kaybetmesine, site hakkında olumsuz izlenime sahip olmasına neden olmaktadır.
Yönergeler
- İnternet sayfalarında tıklanabilir olan öğeler açık bir şekilde belirtilmeli, bağlantı olmayan öğelere ise tıklanabilir görünümü verilmemelidir.
- İnternet sitelerinde yer alan öğelerin görünümü konusunda kullanıcı alışkanlıkları ve genel standartlar dikkate alınmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.2 – Identification of links
Faydalı Kaynaklar
- –
Bağlantı İsimlerinin İlişkili Olduğu İçeriğe Uygunluğu
İlke
Bağlantı metinleri, ilişkili olduğu içerik ve bu içeriğin başlıkları ile tutarlı olmalıdır.
Açıklama
Kullanıcıların internet sitesini navigasyonları (gezinimleri) esnasında nerede olduklarını bilmeleri, internet sitesinin verimli bir şekilde kullanılabilmesi açısından gayet önemlidir. Navigasyon öğelerinin ziyaret edilen içerik ile beraber aktif olarak görüntülenmesi, kullanıcıların site navigasyonunu kolaylaştırmakta ve site içerisinde bulunduğu konumu anlamasında yardımcı olmaktadır.
Yönergeler
- Sayfa içi başlıklar, kullanıcıları sayfa yapısı ve organizasyonu hakkında bilgilendirecek ve onları doğru yönlendirecek ipuçları içermelidir.
- Sayfa içi başlıklar bütün sayfalarda tutarlı (Örn. Renk, yazı tipi, yerleşim vb.) olacak şekilde tasarlanmalıdır.
- Sayfa içi başlıkların ifadeleri, içerikleri ile ilgili güçlü bir ipucu vermelidir.
- Kullanıcılar için faydalı olduğu mesajını veren başlıklar seçilmelidir.
- Kullanıcılar açısından soru soran başlıklardan daha çekici bir başlık türü olmadığı bilinmelidir.
- Açıklayıcı ve anlaşılır başlıklar içeren internet sayfaları, kullanıcıların kendisi için gerekli olmayan bilgileri okuyarak zaman kaybetmesini de engellediğinden dolayı başlıklar sayfa içeriğini sınıflandırmalı, kullanıcıların aradığı içeriğe ulaşmasını kolaylaştırmalıdır.
- Başlığın altında gerekli görüldüğü takdirde bu bölümde neler yapıldığını anlatan kısa cümle eklenmelidir.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 8.4.4 – Consistency between navigation components and content
Faydalı Kaynaklar
- –
Önem Derecesi
★★★★★ 3/5
Örnek
Örnek sitede, ana menüde yer alan “Kültür” bağlantısına tıklandığında yine “Kültür” başlığına sahip bir sayfaya ulaşılması ile bağlantı ve içerik arasında tutarlılık sağlanmıştır. Ayrıca, ana menüde “Kültür” bağlantısının seçili olduğu görsel olarak belirgin hale getirilmiştir.
Bağlantı Metni Uzunluğu
İlke
Bağlantı metinleri kullanılırken, kullanıcıların bağlantı hakkında fikir sahibi olabileceği ve çok uzun olmayan ifadeler tercih edilmelidir.
Açıklama
Bağlantı metni çok uzun olan bağlantılar okuma hızını düşüreceğinden kullanıcıları yavaşlatabilir. Tek kelimeden oluşan bağlantılar kullanıcılar için yeterince açık ve anlamlı olmayabilir. Ayrıca, uzun metinler farklı ekran çözünürlüklerinde kayabilir ya da satır dışına taşabilir. Bağlantı metninin uygun ve hedef sayfayı en kısa ifade ile anlatabilecek kadar uzunlukta olması sayfanın kolayca taranmasını sağlayacaktır.
Yönergeler
- Bağlantı metinleri anlaşılabilir olacak kadar uzun olmalı, kısa olması için tek kelime ile ifade edilmeye çalışılmamalıdır.
- Bağlantı metinleri bir sonraki satıra taşmayacak kadar kısa olmalıdır. 10 kelimeden daha uzun olmaması tavsiye ediliyor.
- Bağlantı metinlerinin bir sonraki satıra taşmasına engel olunamıyorsa tek bir bağlantı olduğu görünümü oluşturulmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.13 – Link length
Faydalı Kaynaklar
- –
Bağlantı Tasarımı
İlke
Bağlantılar tutarlı, anlaşılır ve birbirinden ayırt edilebilir olacak şekilde tasarlanmalıdır.
Açıklama
Bağlantıların kullanıcılar tarafından ayırt edilebilmesi için altını çizme, rengini değiştirme ve vurgulama gibi farklı teknikler kullanılabilir. Art arda gelen bağlantılar, belirgin bir şekilde birbirinden ayırt edilemediği sürece kullanıcıların hata yapmasına neden olacaktır.
Yönergeler
- Bağlantıların belirgin hale getirilebilmesi için altı çizili ve normal metinden farklı renkler kullanılabileceği gibi, benzer yerlerde konumlandırılarak da diğer öğelerden ayrılabilir.
- Fare imleci bağlantı üzerine getirildiğinde, tıklanabilir olduğunun anlaşılabilmesi için fare el imlecine dönüşmeli ve bağlantının stili (Örn. Renk, vurgu, vb.) değişmelidir.
- Mavi ve altı çizili olan metinler, bağlantı olarak algılanan kuvvetli ipuçları olduğu için kullanımı tercih edilebilir. Ancak yaşlı kullanıcıların en zor algıladıkları rengin mavi olduğu düşünülerek internet sitesinin hedef kitlesine göre bu karar verilmelidir.
- Merak uyandıracak şekilde abartılı tasarlanmış bağlantılar reklam algısı oluşturabileceği için bu tür bağlantılardan kaçınılmalıdır.
- Ziyaret edilmiş bağlantılar, diğer bağlantılara göre daha yıpranmış veya soluk bir renk tonuna sahip olmalıdır. Görsel kaygılarla bu prensipten vazgeçilmemelidir.
- Farklı cihazların kullanılabileceği düşünülerek, bağlantıların tıklanabilmesi için yeterli alan sağlanmalıdır. Gerektiğinde beyaz alan (whitespace) bağlantı tasarımına dâhil edilebilir.
- Tamamı büyük veya tamamı küçük harflerden oluşan bağlantı metinleri, okumayı ve kullanıcıların internet sitesini taramasını zorlaştıracağı için tercih edilmemelidir.
- İnternet sitesinde çok sayıda bağlantı yer alıyorsa, bağlantıların birbirinden ayırt edilebilir olması gerekmektedir. Benzer biçimde tasarlanan bağlantıların farklı olduğunu vurgulamak için her bağlantının farklı satırda yer alması ya da bağlantılar arasında boş alanların kullanılması gibi yöntemler tercih edilebilir.
- Farklı sayfalara erişim sağlayan bağlantıların farklı olduğu belirgin hale getirilmelidir. Örneğin, okuma metinlerinin olduğu sayfalara sağlanan bağlantılar için metin öğelerinin kullanımı, işlemler için ise düğme ya da ikonların kullanımı tercih edilebilir.
- Bağlantıların ayrı pencerede açılması kullanıcıyı yanıltabilmektedir. Bu nedenle özel bir neden bulunmuyorsa bu seçenek tercih edilmemelidir.
- Farklı internet sitelerine yönlendirecek olan bağlantıların, ya bu durumu gösterecek şekilde belirgin tasarlanması ya da bağlantı tıklandığında farklı bir sitenin açılacağına dair uyarması gerekmektedir.
- PDF gibi dokümanlara verilen bağlantılar, ikon veya yanına yazılan dosya uzantısı ile açılacak doküman hakkında fikir vermeli ve ayrı pencerede açılmalıdır. Kullanıcılar bu dokümanları okuduktan sonra kapatma eğiliminde oldukları için aynı pencere içerisinde açılmamalıdır.
- Bağlantı tıklandığında büyük bir dokümanın indirilmesi söz konusu ise bağlantı metninin yanına dosya boyutu da yazılmalıdır.
- Farklı dilde açılacak sayfalara verilen bağlantıların yanına bunu belirten ifade veya ikonlar koyulmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.2 – Identification of links
- ISO 9241-151 / 9.4.3 – Distinguishing adjacent links from each other
- ISO 9241-151 / 9.4.4 – Distinguishing navigation links from transactions
- ISO 9241-151 / 9.4.9 – Marking links to special targets
Faydalı Kaynaklar
Belirgin ve Tutarlı Bağlantılar
İlke
Bir metnin tıklanabilir ve bağlantı olduğunu gösteren uygun ipuçları kullanıcılara tutarlı bir şekilde sunulmalıdır.
Açıklama
Bir bağlantının tıklanabilir olup olmadığının anlaşılabilmesi için kullanıcıların fare imlecini öğelerin üzerinde gezdirmesi, hem zaman kaybetmelerine hem de gezinme hızlarının düşmesine neden olacaktır. Kullanıcıların alışkanlıklarına ve daha önceki tecrübelerine uygun öğelerin kullanımı, konforlu bir gezinim deneyimi yaşatacak ve internet sitesi hakkında olumlu izlenim edinilmesine yardımcı olacaktır.
Yönergeler
- Bağlantılar için altı çizili metinler, madde imleri, semboller ve resimler kullanılmalı fakat bunların birbiriyle tutarlı olmasına dikkat edilmelidir.
- İnternet sitesi genelinde farklı konumlarda aynı içeriğe erişim sağlayan bağlantılar yer alıyorsa, bu bağlantıların tutarlı olacak şekilde biçimlendirilmesine dikkat edilmeli, farklı bağlantı etiketlerinin kullanımından kaçınılmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.2 – Identification of links
- ISO 9241-151 / 9.4.14 – Redundant links
Faydalı Kaynaklar
Dış Bağlantılar
İlke
Farklı sitelere yönlendirecek bağlantılar ayırt edilebilir şekilde gösterilmelidir.
Açıklama
İnternet sitelerinde yer alan bağlantılar, kullanıcıları farklı sitelere veya yeni pencerelerin açılmasına yönlendirebilir. Bu gibi durumlarda, ilgili bağlantıların görsel olarak belirgin hale getirilmesi ya da ipucu metinlerinin kullanılması faydalı olmaktadır. Örneğin, kişi ismine tıklandığında e-posta gönderme penceresi açılacaksa, bu bilgi kişi isminin yanına e-posta ikonuna yer vererek ya da fare imleci ile bağlantının üzerine gelindiğinde ipucu metni gösterilerek kullanıcı ile paylaşılabilir.
Yönergeler
- Diğer sitelere ait bağlantılara tıklandığında, hedef siteye yönlendirme yapılmadan önce farklı bir internet sitesinin açılacağına dair uyarı mesajı gösterilmelidir.
- Bağlantı metni açıklayıcı bir ifade ile yazılmalıdır.
- Tercihen diğer internet sitelerine verilen bağlantıların altına hedef URL adresi dâhil edilebilir.
- Dış bağlantılar yeni pencere ile açılmamalıdır. Yeni pencere açılması birçok kullanıcının performansını olumsuz etkilemektedir.
- Diğer sitelere yönlendirecek olan bağlantılar, kullanıcıların anlayabileceği şekilde görsel olarak farklı tasarlanmalıdır.
- PDF ve internet tabanlı olmayan dokümanlar yeni pencerede açılmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.10 – Marking links opening new windows
- ISO 9241-151 / 9.4.11 – Distinguishing navigation links from controls
- ISO 9241-151 / 9.4.12 – Distinguishable within-page links
Faydalı Kaynaklar
Ek Bilgiye Yönlendiren Bağlantılar
İlke
İnternet sitelerinde, görüntülenen içerik ile ilgili olarak, kullanıcıları yardımcı bilgilere yönlendiren bağlantılara yer verilmelidir.
Açıklama
İnternet sitelerinde, kullanıcılar tarafından bilinmeyen, anlaşılamayan teknik terim ya da jargon içeren ifadeler yer alabilmektedir. Bu tür ifadeler sayfada açıklanmadığı sürece kullanıcılar içeriği anlamakta zorlanacaktır.
Yönergeler
- İnternet sitelerinde kullanılan teknik terim ya da jargon içeren ifadelerin açıklamasını gösteren bağlantılara yer verilmelidir.
Referanslar
- –
Faydalı Kaynaklar
- –
Hatalı ve Çalışmayan Bağlantılar
İlke
Hatalı veya çalışmayan bağlantıların kullanımından kaçınılmalıdır.
Açıklama
Kullanım deneyiminin genel kalitesi, kullanıcıların internet sitesini değerli veya güvenilir görmesinde büyük önem taşımaktadır. Hatalı ve kırık bağlantılar, internet sitelerinin kullanılabilirliğini olumsuz yönde etkileyen önemli unsurlardandır. Hatalı ve kırık bağlantılar kullanıcıları hayal kırıklığına uğratarak internet sitesini terk etmelerine neden olabilmektedir.
Yönergeler
- Bağlantılar ve ilişkili oldukları içerikler düzenli olarak kontrol edilmeli, gerekli durumlarda bağlantılar güncellenmeli ya da sayfadan kaldırılmalıdır.
- Diğer internet sitelerinden farklı sayfalara verilen bağlantılar dikkate alınarak kullanılan URL mimarisi mümkünse hiç değiştirilmemelidir.
- URL mimarisinde değişiklik yapılması gereken durumlarda, hatalı ve kırık bağlantıların önüne geçmek için gerekli yönlendirmeler yapılmalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 8.4.16 – Avoiding “dead links”
- ISO 9241-151 / 8.4.17 – Avoiding incorrect links
Faydalı Kaynaklar
Kullanıcı Seçimine Yönelik Doğrulama
İlke
Kullanıcının yaptığı seçime göre içerik değişecekse, yeni içerik yüklenmeden önce gerekli hallerde bu durum kullanıcılara bildirilmelidir.
Açıklama
İnternet sitesi içeriğini görüntülemek ya da farklı bir işlem adımına geçmek için kullanıcıların seçim yapması ya da ayarlarını değiştirmesi gerekiyorsa, bu bilgi kullanıcılar ile açık ve anlaşılır olacak biçimde paylaşılmalıdır. Örneğin, kullanıcıların site içeriğini görüntülemeden önce dil seçimi yapması isteniyorsa, seçim listesi kullanıcıların anlayabileceği şekilde belirgin hale getirilmelidir.
Yönergeler
- İnternet sitesinden ayrılmadan önce bilgilerin kaydedilmesinin gerekli olduğu durumlarda kullanıcılar bilgilendirilmelidir.
- Mevcut ayarların değişmesi veya yapılan değişikliklerin silinmesi ile sonuçlanacak etkileşimlerde, kullanıcılar bilgilendirilmeli ve etkileşimi iptal etme şansına sahip olmalıdır.
- Açılır seçim kutusu (drop-down) içerisinde sunulan işlem / etkileşim menüleri, işlem seçildiği anda yapılmamalı, açılır seçim kutusu yanına yerleştirilen bir buton tıklanarak gerçekleştirilebilmelidir.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 8.4.15 – Explicit activation
Faydalı Kaynaklar
- –
Önemli ve Sık Kullanılan Bağlantıların Tekrarı
İlke
Önemli olan ya da sık kullanılan içeriklere site içerisinde farklı konumlardan birden fazla bağlantıyla erişim sağlanabilir.
Açıklama
Aynı içeriğe farklı yollarla erişilebilmesi, kullanıcıların aradığı bilgiye daha kolay ulaşabilmesini sağlayacaktır. Farklı kullanıcılar, sayfa düzenine ve bireysel algılarına bağlı olarak erişmek istedikleri sayfa için farklı bağlantıları kullanabilirler. Örneğin, kullanıcıların bir bölümü ana sayfa içerisinden ilgili bağlantıya ulaşmaya çalışırken, diğer bir bölümü ise menüler üzerinden ilgili içeriğe erişmeyi tercih edebilir.
Yönergeler
- Önem derecesi yüksek ya da kullanıcıların sıklıkla ziyaret ettikleri içeriklere yönelik birden fazla bağlantı sağlanabilir.
- Aynı sayfaya verilen bağlantıların güncel olduğu ve aynı hedefe gittiği kontrol edilmeli, aynı gezinti davranışı sergilenmelidir.
- Aynı bağlantının sayfada birden fazla defa kullanılması gerekiyorsa, bağlantıların birbirinden uzakta konumlandırılmasına dikkat edilmelidir.
- Çok uzun sayfalarda, üst bölümde yer alan önemli bağlantıların alt bölümde de tekrar etmesi sağlanabilir.
- Bağlantılar ihtiyaç olmadığı durumlarda tekrar edilmemelidir. Bağlantıların gereksiz tekrarı, kullanıcıların dikkatini zorlama, vaktini boşa harcama ve hafızasına yük bindirme gibi olumsuz sonuçlara neden olur.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 8.2.4 – Offering alternative access paths
Faydalı Kaynaklar
Tıklanabilir Resimler
İlke
Bir resmin herhangi bir kısmı tıklanabiliyorsa, resmin tamamının tıklanabilir olduğundan veya tıklanabilir bölümlerin net ve anlaşılır bir şekilde görüntülendiğinden emin olunmalıdır.
Açıklama
İnternet sitelerinde yer alan bağlantılar, resim, ikon ve metin gibi farklı öğeler üzerinden sunulabilmektedir. Resimler üzerinden sunulan bağlantılar çoğu zaman kullanıcılar tarafından kolayca anlaşılamamaktadır. Resimlerin bir bağlantıya sahip ve tıklanabilir olduğunun kullanıcılar tarafından anlaşılabilmesi için bazı unsurlara dikkat etmek gerekmektedir.
Yönergeler
- Resimlerin bağlantı içerdiğinin daha kolay anlaşılabilmesi için resim üzerine yazılan metin ile desteklenmesi sağlanmalıdır.
- Bağlantı içeren resimler tutarlı bir grubun parçasıysa, bağlantılar daha kolay anlaşılır ve kullanılırlar.
- Birbiri ile ilişkilendirilen tüm öğeler tıklanabilir hale getirilmelidir. Böylelikle kullanıcılara daha büyük bir tıklama alanı sunulmuş ve daha kolay tıklayabilmeleri sağlanmış olur.
- Bağlantıya sahip resimler, hedef sayfa ile ilgili kullanıcılara bilgi sağlamalı ve kullanıcıların ne ile karşılaşacağı konusunda fikir vermelidir.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 7.2.3.2 – Providing text equivalents for non-text media objects
Faydalı Kaynaklar
Ziyaret Edilen Bağlantılar
İlke
Ziyaret edilmiş bağlantılar, diğer bağlantılara göre daha yıpranmış veya soluk bir renk tonuna sahip olmalıdır.
Açıklama
Kullanıcılar, geçmiş tecrübelerine ve algılarına dayanarak sayfa içerisinde yer alan mavi renkli, altı çizili metinlerin bağlantı olmasını beklerler. Ziyaret edilen sayfalara ait bağlantıların ise aynı karakterde ancak mor renkli olması beklenir. Bahsedilen bağlantı görünümü kullanıcıların bağlantı metinlerindeki temel algısını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte bu algıya uygun, bağlantı olduğu anlaşılabilen farklı tasarımlar, renkler bağlantılarda uygulanabilir.
Yönergeler
- Farklı özellikteki bağlantıların renk tutarlılığına dikkat edilmeli, ziyaret edilen tüm bağlantılar aynı renkte olmalıdır.
- Ziyaret edilmiş bağlantılar daha soluk bir renge sahip olmalıdır.
- Ziyaret edilmiş bağlantılarda kullanılan renkler, kullanıcılarda tersine ziyaret edilmemiş bağlantı algısı uyandırmamalıdır.
Referanslar
- ISO 9241-151 / 9.4.8 – Highlighting previously visited links