BİLGEM
Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi ve Aviyonik Teknolojiler
ATCSES - Hava Trafik Kontrolörü Seçme Yazılımı
ATCSES, TÜBİTAK BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile birlikte geliştirilmiştir. Hava trafik kontrolörlerinde bulunması gerekli olan yetenekler (refleks, üç boyutlu düşünme, hızlı karar verebilme, hafıza, dikkat vb.) elektronik ortamda güvenli bir şekilde test edilmektedir. 9 farklı yeteneği ölçmek üzere 17 test uygulaması ve 1 adet kişilik testi geliştirilmiştir.
- Zihinde Canlandırma Testi: Verilen bilgilere göre oluşabilecek durumları zihinde canlandırabilme yeteneğini ölçen test
- Görsel Hafıza Testi: Görülen sayı, harf veya nesneleri hafızada tutabilme yeteneğini ölçen test
- Muhakeme Testi: Analizler sonucu doğru çıkarımlar yapabilme yeteneğini ölçen test
- Çapraz Kontrol Testi: Birden fazla durumu takip ederek, hedeflenen görevi yapabilme yeteneği
- Kompleks Dikkat Testi: Değişen durumlarda dikkati bölebilme ve konsantrasyonu bozmadan durumu takip edebilme yeteneğini ölçen test
- İşitsel Hafıza Testi: İşitilen sesleri hafızada tutabilme yeteneğini ölçen test
- Psiko-motor Testi: El-göz koordinasyonu ve hızlı tepki verebilme yeteneğini ölçen test
- Matematiksel Kavrama Testi: Hızlı dört işlem yapabilme yeteneğini ölçen test
- İngilizce Anlama Testi: İşitilen İngilizce metinleri anlayabilme yeteneğini ölçen test
- Kişilik Testi: Kişinin; kendine güven, takım içinde çalışma, nevrotik olma, duygusallık, içe-dışa dönüklük, kararlı olma, sorgulama-ısrar etme, motivasyon-canlılık gibi özelliklerini ölçen test
SINAV ÖZELLİKLERİ
- Test sorularının veritabanında tutulmadan dinamik olarak üretilmesi
- Testlerin sınavda sorulma sırasını belirleme
- Testlerin zorluk seviyesini, ağırlıklarını, soru sayısını, süresini ayarlama
- Adayların sınav durumlarının izlenmesi
- Her bir test grubu için 3 bölüm: tanıtım videosu, alıştırma soruları ve test
DİĞER ÖZELLİKLER
- Tüm platformları (Win, Linux, Pardus…) destekleme
- Türkçe, İngilizce dil desteği
- Web tarayıcısı üzerinden sisteme erişim imkânı
- Yeni testler ekleyebilme veya çıkarabilme
- Aday sayısına göre otomatik seans oluşturabilme
- Esnek kullanıcı yetkilendirme altyapısı
GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ
- Her sınav için dinamik olarak farklı soruların üretilmesi
- Veritabanı güvenliği ve şifreleme
- Sadece tanımlı bilgisayarlardan sınava giriş
- Sorulara ve sonuçlara müdahale edilememe
- Soruların sadece adaylar tarafından görülebilmesi
YAPILAN VALİDASYON ÇALIŞMALARI
- Farklı grup deneklerine uygulanması
- Sonuçların SPSS analizi
- Madde analizi
- Test-yeniden test yöntemi
atcTRsim - ATC Kule ve Radar Simülatörü
atcTRsim, TÜBİTAK BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile birlikte geliştirilmiştir.
- Her bir kontrolör çalışma pozisyonunun, bağımsız olarak istenilen bir pilot çalışma pozisyonu ile çalışması
- Her bir kontrolör çalışma pozisyonunun, her bir egzersizde, istenilen sektörlerde istenilen sayıda kontrolör ve pilot çalışma pozisyonundan oluşacak şekilde çalışması
- Paralel pist eğitimi
- 360 derecelik görsel kule ortamı
- Tüm pozisyonların tek bir egzersizde entegre olarak çalışması
- Klavye ve fare yardımı ile kullanıcı grafik arayüzünden hava ve yer araçlarına FMS ile komut girişi
- Push-back, taksi ve yer hareketleri
- SID, STAR ve prosedür uygulama
- Hava ve yer araçları için paralel ve ardışık komut işletimi
- Mode-C, Mode-3/A, Mode-S vb. transponder fonksiyonları
- Elektronik strip yönetimi
- Uçuş planı yönetimi ve hazır uçuş planı veritabanı
- Otomatik Egzersiz Hazırlama
- AIP uyumlu hava sahası, AIXM ve ARINC-424-18 standart hava sahası desteği
- VOR, DME, ILS ve NDB vb. seyrüsefer cihaz model ve simülasyonları
- SSR, PSR ve meteoroloji radar simülasyonları
- ADS-B ve A-SMGSC simülasyonları
- ILS kategori (CAT) I-II-III’e göre AIP uyumlu ışıklandırma
- İstanbul Atatürk, Antalya, Ankara Esenboğa ve Erzincan Havalimanı 3B modelleri
- Meydan kontrol özel efektler
- 3B hava ve yer aracı modelleri
- 3B kuş sürüsü, insan, köpek vb. organik modeller
DRT Masası - Sayısal Plotlama Masası
Sayısal Plotlama Masası; geminin konum, hız, yön, rota bilgilerini seyir sensörlerinden alarak 40 derecelik geniş ekranı üzerinde göstermektedir. Bunun yanında seyir radarından alınan temas bilgileri ekran üzerinde izlenebilmektedir.
Dolayısıyla sistem, üzerinde kurulu bulunduğu geminin ve hedeflere ait seyir bilgilerinin sayısal harita üzerinde gösterilmesine, izlenebilmesine ve plotlama yapabilmesine imkân sağlamaktadır.
Sistem, S-57 ve S-63 biçimlerinde sayısal haritaları kullanmaktadır. Sensörlerden gelen tüm bilgiler harita görüntüsünün üzerinde gerçek konumlarında sunulmaktadır.
DRT Masası, Savaş Harekât Merkezi’nde konuşlandırılacak, taktik ve seyir bilgi ihtiyaçları için kullanılabilecek PC tabanlı bir plotlama masasıdır.
- 40′ FULL-HD LCD Ekran
- Klavye ve iztopu
- NMEA 0183 Protokolü’ne uyumlu sensör arabirimi
- COTS donanım kullanımı
- Ergonomik tasarım
- Dâhilî parçalara kolay ulaşım
- Sistem durumunun izlenebilmesi
- Boyutlar: 1210 x 1200 x 1100 mm
- Ağırlık: < 250 kg
FODRAD - FOD Tespit Sistemi
FODRAD, havalimanlarında uçuş pisti üzerindeki yabancı madde kalıntılarını (Foreign Object Debris–FOD) tespit ederek operatöre uyarı veren, kalıntının pist üzerindeki konumunun ve kamera görüntüsünün gerçek zamanlı gösterimini yapan bir mm-dalga radar sistemidir. TÜBİTAK-BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ortaklığıyla geliştirilen FODRAD sistemi ile YA-MA-HA (Yabancı Madde Hasarı) kaynaklı kazaların önüne geçilmesi hedeflenmektedir. FODRAD ülkemizde geliştirilen ilk FOD tespit radarı olup Uluslararası Antalya Havalimanı’na kurulmuştur.
- Pist başına 4 adet mm-dalga radar ile 4 adet gece/gündüz görüşlü optik sensör
- mm-dalga radar ağı ve veri füzyonu ile 7/24 otomatik gözetleme
- Pist haritası üzerindeki FOD konumu ve kamera görüntüsü gösterme
- Optik sistemde sis/titreşim/gürültü giderme, IR aydınlatma ile gece görüş yeteneği
- Tek merkezden izleme ve kumanda olanağı
- 5 yıl süre ile veri (FOD konumu, tanımı, tespit zamanı vb.) ve görüntü kaydı
- Tespitlere ilişkin istatistiksel bilgi çıkarımı ve raporlama
- FOD tespiti durumunda sesli ve/veya görsel uyarı oluşturma, gerçek zamanlı gösterim
- FAA (AC150/5220-24 Advisory Circular) tavsiye kriterlerini karşılayan tasarım
RADAR TEKNİK ÖZELLİKLERİ
- Çalışma Bandı: 94GHz
- Radar Tipi: eşevreli FMCW
- Yanca Hüzme Genişliği: 0.25°
- Menzil Çözünürlüğü: 0.25 m
- Çalışma Sıcaklığı: -20/ + 55 C°
- Çalışma Nemi: %5 – %90
- Pedestal: yatay/düşey hareket
- Radom: IP65, iklimlendirmeli
OPTİK SİSTEM ÖZELLİKLERİ
- Motorize Lens
- Sis/Titreşim/Gürültü Giderme
- Gece Görüşü
- Odaklanabilir IR
- mm-dalga radar tespitlerine otomatik yönelme/yakınlaşma/odaklanma
- Dikey +40°/-20°, yatay 360° hareket
- IP66 Koruma
GİS - Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi
GİS, kritik teknolojiler arasında bulunan aviyonik sistem tasarımı ve entegrasyon kabiliyetinin tamamen millî olarak geliştirilmesi amacı ile, yol haritasının önemli bir adımı olan Emniyet Kritik Katı Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi’nin geliştirilmesine yönelik yol geliştirilmiştir.
Bu projeyle; millî ihtiyaçlar doğrultusunda özellikle emniyet kritik sistem projelerinin yurt dışı bağımlılığının sona erdirilmesi, yerli ihtiyaç sahiplerinin ihtiyaçlarını hızla karşılayabilecek esnekliğe sahip ölçeklendirilebilir ve idame ettirilebilir emniyet kritik bir gömülü yazılım geliştirme platformunun sağlanması, ayrıca indirgenebilir özellikleri sayesinde sivil gömülü sistem uygulamaları için de tercih edilecek bir sistemin oluşturulması hedeflenmiştir.
DO-178B Seviye-A süreçlerine uygun geliştirilen işletim sistemi, emniyet kritik uygulama arayüzlerini sağlayan ARINC-653 modunda çalıştırılabileceği gibi, istenildiği takdirde PSE-51/52/53 çalışma seviyelerinin seçilebileceği POSIX modunda da çalıştırılabilmektedir. İşletim sisteminin çalışma modlarının seçilerek yapılandırılması, uygulama geliştirme, hata ayıklama, olay analizi, simülasyon gibi geliştirme ortamı faaliyetleri Eclipse platformu üzerine geliştirilen Tümleşik Geliştirme Ortamı aracılığı ile yapılabilmektedir.
DO-178B Seviye-A süreçlerine uygun olarak geliştirilen Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi, farklı mikroişlemci aileleri ve farklı tek kart bilgisayarlar üzerinden çalışabilmesi için modüler bir yapıda tasarlanmıştır. Sağlanan ASP (Mimari Destek Paketi) ve BSP (Kart Destek Paketi) katmanları ile, destek verdiği donanım ailesi genişlemeye müsaittir.
ARINC-653 ve POSIX arayüz uyumlulukları ayrı olarak geliştirilen test ortamları ile test edilmiş ve bu testlerden başarı ile geçmiş olan işletim sistemi, aynı zamanda farklı işletim sistemleri üzerinde çalışan diğer tek kart bilgisayarları ile haberleşerek bu konuda da standartlara uygunluğunu ispatlamıştır. Bu arayüzler kullanılarak geliştirilmiş olan diğer işletim sistemleri, üzerinde entegrasyonu yapılmış millî gerçek zamanlı işletim sistemine geçiş sürecinde kolaylıklar sağlamaktadır.
Gizli projelerde millî işletim sistemi ile kritik verilerin dışarıya açılmasının önüne geçilmesi, gömülü platformlarda tam millîleşmeye olanak sağlanması, azaltılmış maliyetler sayesinde uluslararası rekabet edebilir sanayi sektörüne destek olması, yeni KOBİ’lerin oluşması açısından kritik öneme sahip olan GİS, Türkiye’nin bu alanda dışa bağımlılığını azaltmada önemli bir rol üstlenmektedir.
HATS - Hava Aracı Takip Sistemi
Helikopter gibi VFR uçuş yapan hava araçları alçak irtifada mevcut radar sistemleri ile takip edilememektedir. Önceki yıllarda yaşanan bazı helikopter kazaları alçak irtifada uçuş yapan hava araçlarının da sürekli takip edilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. TÜBİTAK BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesinin (DHMİ) birlikte geliştirmiş olduğu Hava Aracı Takip Sistemi-HATS acil durumdaki hava araçlarına en kısa zamanda ulaşılmasına katkı sağlayacaktır.
HAVA ARACI TAKİP MERKEZİ
- Kesintisiz veri toplama, işleme ve kayıt
- Yedekli ve genişleyebilir sunucu mimarisi
- Çift yedekli sunucu yığını
- Yedekli veri depolama
- Çift yedekli güvenlik duvarı
- Yedekli ağ ve güç bağlantıları
- İç ağ üzerinden, tanımlı kullanıcı ve istemci yetkilendirmesi ile güvenli erişim
- Yüksek performanslı Coğrafi Bilgi Sistemi ve vektörel haritalar ile desteklenmiş masaüstü istemciler
- Yetkilerle düzenlenmiş sürekli araç takibi ve geçmişe dönük sorgu olanağı
- Yetki grupları ve hava aracı grupları tanımlama olanağı
- Hava araçları ile bas-konuş tarzı sesli haberleşme
- İletişimi kesilen hava araçları için otomatik acil durum ilanı
- E-posta ve SMS ile acil durum bildirimi
Hava Aracı Takip Sistemi, hava araçlarına takılan Hava Aracı Takip Cihazı ve hava araçlarının takibinin sağlandığı Hava Aracı Takip Merkezi bileşenlerinden oluşmaktadır. Hava Aracı Takip Cihazı ile hava aracının konum, hız ve yükseklik bilgileri periyodik olarak Hava Aracı Takip Merkezi’ne gönderilmekte; hava araçlarının harita üzerindeki konumları, gelen konum verisine uygun olarak güncellenmektedir. Acil durumdaki hava araçları, harita üzerinde farklı renk ile gösterilmekte, araçlar için sesli ikaz verilmektedir. Gerektiğinde hava aracı ile GPRS üzerinden bas-konuş tarzı sesli görüşme de yapılabilmektedir.
Sistemin haberleşmesi hem GSM hem de uydu şebekesi üzerinden sağlandığından maliyet etkin ve de güvenilirdir. Hava aracı kaza-kırıma uğradığında bağlantı kesilse dahi son gönderilmiş olan konum ile hava aracına kısa zamanda müdahale edilebilmesi amaçlanmaktadır.
Gelecekte sistemin, Türk hava sahasında VFR uçuş gerçekleştiren tüm hava araçlarına uygulanması hedeflenmektedir.
HATC - Hava Aracı Takip Cihazı
TÜBİTAK BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesinin (DHMİ) birlikte geliştirmiş olduğu HATC, otomatik acil durum bildirimi için dâhilî ve haricî çarpma algılayıcılarına sahiptir. Elle acil durum bildirimi için üzerinde bir anahtar barındırmaktadır. İkaz ışıkları pilota acil durum ve cihaz içi test sonuçları için görsel geri besleme sağlamaktadır. HATC, hava aracı üzerinde yer alan 28 VDC güç hattını kullanmaktadır. Acil durumda harici gücün kesilmesi hâlinde en az 30 dakika kadar daha işlevlerini sürdürebilmesi için dâhilî bir batarya içermektedir. Dâhilî batarya, beklenmeyen bir güç kesintisine karşı hazır tutulmak üzere akıllı bir şarj devresi tarafından düzenli olarak şarj edilmektedir. Uçuş esnasında karşılaşılan bir güç kaybı acil durum olarak değerlendirilerek HATM’ye bildirilmektedir.
Hava Aracı Takip Cihazı (HATC), Hava Aracı Takip Sistemi’nin (HATS) hava aracı üzerindeki bileşenidir. HATC, hava aracı algılayıcılarından konum, hız ve yükseklik bilgilerini toplar. GSM ve LEO uydu haberleşme arayüzleri aracılığıyla periyodik olarak Hava Aracı Takip Merkezi’ne (HATM) gönderir. HATC ayrıca, GPRS ağı üzerinden bas-konuş şeklinde sesli haberleşme yapılmasına imkân sağlar.
HATC, EASA tarafından 10045303 no.lu tip sertifikası ile onaylanmıştır.
MEKANİK ARAYÜZLER
HATC, dört adet DZUS kilitleyici vida aracılığıyla hava aracının operatör konsoluna yerleştirilmek üzere tasarlanmıştır.- En : 145.50 mm
- Boy: 104.00 mm
- Derinlik : 144.95 mm
- Ağırlık : 2.700 gr
ÇEVRESEL KOŞULLAR
DO-160G Karakteristiği Bölüm Kategori Yükseklik 4.6.1 B1 Sıcaklık Degişimi (Tümleşik) 5.0 C Operasyonel Şok ve Çarpma Güvenliği 7.0 A A Titreşim 8.0 U(G) Su Geçirmezlik 10.0 W Tuz Sisi 14.0 S Manyetik Etki 15.0 Z Güç Girişi 16.0 B Gerilim Darbesi 17.0 B Radyo Frekansı Enerji Salınımı 21.0 M Elektrostatik Boşalım 25.0 A