LABORATUVARLAR
Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü Laboratuvarları
Elektro-Optik ve Lazer Sistemleri Laboratuvarı
Kritik/millî ve ülkemizin ihtiyaç duyduğu elektro-optik sistemleri geliştirmek amacıyla kurulmuştur. Elektro-Optik Sistemler Biriminde yüksek güçlü lazerler, yüksek güçlü lazer sistemleri, optik haberleşme sistemleri, kızılötesi sistemler geliştirilmiş olup laboratuvar, bünyesinde elektro-optik sistemler konusunda her türlü tasarım ve geliştirme yapılabilecek düzeydedir.
- Yüksek Güçlü Lazer (YGL) Ar-Ge Lab.
- Yüksek Güce Dayanıklı Optik Bileşenler Lab.
- Lazer Hedef Etkileşim Lab.
- Hassas Optomekanik Gerçekleştirme Lab.
- Elektronik Destek Lab.
- Optik Entegrasyon ve Test Lab.
- YGL Entegrasyon Lab.
- Test Tüneli
- Yüksek Güçlü Lazer Test Sahası (Kırıkkale)
- Yüksek Güçlü Lazer Geliştirme
- Yüksek Güçlü Lazer Sistemleri
- Yüksek Güce Dayanıklı Optik Tasarımlar (teleskop, kolimatör vb.)
- Serbest Uzay Optik Haberleşme
- Fiberoptik Haberleşme
- Kuantum Kriptoloji ve Tek Fotpon Teknolojileri
- Kızılötesi Sistemler
Biyoelektronik Sistemler Laboratuvarı
Ülkemizin tanı-teşhis-analiz tabanlı cihaz, sistem ve alt sistemlerinin geliştirilmesi konusunda yerli imkânların en üst seviyede kullanımına yönelik olarak Biyoelektronik Sistemler Laboratuvarı’nda hem alan uzmanlıkları ve hem de gelişmiş laboratuvar altyapısı sayesinde KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer), sağlık, akaryakıt denetimi, biyoteknoloji, çevre güvenliği, gıda güvenliği, hassas optik inceleme alanlarında uygulamaları olan elektrokimyasal ve optik tabanlı tespit cihazları ve denetim sistemleri geliştirilmekte ve ülkemizin teknolojide dışa bağımlılığını azaltmaya yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
YİTAL / Yarı İletken Teknolojileri Araştırma Laboratuvarı
YİTAL, 10 ve 100 sınıfı 1.000 m² temiz alana sahip olan, TÜBİTAK BİLGEM UEKAE bünyesinde yer alan Yarı İletken Teknolojileri Araştırma Laboratuvarı’dır. 1983 yılında kurulmuştur. Tümdevre tasarımı, maske basma, tümdevre üretimi, pul üzerinde test (wafer probing), kılıflama, devre testi ve yaşlandırma süreçlerinin tümünün gerçekleştirilmesini sağlayan bir altyapıya sahiptir. 0,25 µm 5 metal CMOS ve 0,25 µm 5 metal SiGe teknolojileri YİTAL’in güncel üretim teknolojileridir. YİTAL bugünki konumuna, özgün CMOS üretim teknolojileri geliştirerek ve düşük hacimde sayısal haberleşme tümdevreleri (IC-Integrated Circuit) üretimi gerçekleştirerek gelmiştir.
YİTAL, kendi geliştirdiği özgün CMOS teknolojisi ile.UEKAE’nin kripto cihazlarındaki sayısal kripto tümdevrelerinin tasarlamış ve üretmiştir. YİTAL’de üretilmiş on binlerce sayısal tümdevrel aktif olarak sahada kullanılmaktadır.
YİTAL, tümdevre tasarımındaki yoğun tecrübesini ve Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı sayesinde kazandığı yan kanal analizlerine dayanıklı tümdevre tasarımı bilgisini bir arada kullanarak 2011’de Türkiye’nin ilk temaslı Millî Akıllı Kart tümdevresini tasarlamış ve bu akıllı kartları yurt dışında ürettirerek kullanıma sunmuştur. 2011’den beri farklı sürümlerinin geliştirildiği temaslı akıllı kartlar, uluslararası geçerliliği olan EAL5+ güvenlik sertifikasına sahiptir. Türkiye’nin ulusal kimlik akıllı kartlarının tek tasarımcısı olan YİTAL, çift arayüzlü (temaslı ve temassız) ulusal akıllı kartı geliştirme çalışmalarını sürdürmektedir.
YİTAL’de geliştirilen 24 V yüksek gerilim CMOS teknolojisi ile NTDS (Donanma Taktik Veri Sistemi / Naval Tactical Data System) arayüz haberleşme tümdevresi ve kartı üretilmiştir.
Fotodedektör üretim süreçleri geliştiren YİTAL 2010 yılından bu yana Türkiye’nin 4 kadranlı fotodedektör sağlayıcısıdır. YİTAL’de üretilen fotodedektörler uluslararası pazardaki benzer ürünlere göre daha yüksek tepkisellik ve geniş dinamik aralığı sunmaktadır. Farklı özelliklere sahip fotodedektör ürün ağacı mevcuttur. 4 kadranlı fotodedektör dışında lazer yaklaşma sensörü de ürün yelpazesinde bulunmaktadır.
YİTAL, bünyesinde bulundurduğu 0,7 µm 2 metal CMOS teknolojisi ile fotodedektör ve lazer yaklaşma sensöründen gelen verileri işleyen okuma devreleri üretmektedir.
YİTAL, özel uygulamalar için çok çekirdekli özgün işlemci tasarlama ve üretme konusunda çalışmalar sürdürmektedir. Kendine özgü makine dili olan işlemci için özgün derleyici ve simülatör yazılımı geliştirilmiştir. Bu destek yazılımları ve geliştirme kartından oluşan uygulama geliştirme ortamı hazırlanmıştır. Bu çalışmalar kapsamında YİTAL’de tasarlanmış ve YİTAL’in 5 metal 0,25 µm CMOS teknolojisi ile YİTAL’de üretilmiş, kılıflanmış 8.051 işlemcisi başarı ile çalışmaktadır. Böylece Türkiye’de üretilmiş ilk işlemci elde edilmiştir. 8,5 milyon transistör içeren çok çekirdekli özel işlemcinin üretimi devam etmektedir.
Türkiye’de kullanılan radarların x-bant alıcı-verici modüllerinin millî olarak üretilmesi hedefi çerçevesinde özgün 0,25 µm 5 metal SiGe BiCMOS teknolojisi geliştirilmiştir. 120 GHz’lik kesim frekansına sahip HBT teknolojisi kullanılarak x-bant uygulamaları için RF devrelerinin Türkiye’de üretilebileceği aşamaya gelinmiştir. Teknoloji; HBT, CMOS, Yalıtılmış NMOS, Varaktör, Endüktör, MiM kapasitör ve direnç elemanlarını içermektedir. Sayısal, analog (CMOS) ve RF (SiGe) tümdevrelerinin tek kırmıkta üretilmesine olanak sağlayan 0,25 µm 5 metal BiCMOS teknolojisi ile radar uygulamaları için tümdevre üretimi çalışmaları devam etmektedir.
İleri yarı iletken üretim süreçleri geliştiren ve bu süreçlerle üretilmiş, Türkiye’nin kritik uygulamalarında kullanılan ürünlere sahip, kağıt üzerindeki bir tasarımı kılıflanan ve test edilmiş bir tümdevreye (IC-Integrated Circuit) millî olarak dönüştüren YİTAL, Türkiye’nin ilk ve tek CMOS ve SiGe tümdevre üretebilen kurumudur.
Misyonumuz, Türkiye’nin stratejik yarı iletken ihtiyaçlarına göre özgün yarı iletken üretim teknolojileri geliştirmek ve geliştirdiği teknolojilerle sahada kullanılan tümdevre üreterek ülkenin stratejik yarı iletken ürünlerde bağımsızlığını sağlamaktır.
BZLAB / Blokzincir Araştırma Laboratuvarı
Kamu ve özel kurum/kuruluşların ihtiyaçlarına istinaden, blokzincir teknolojileri, bu teknolojilerin özellikle güvenlik ve mahremiyet özellikleri, iş modelleri ve muhtelif teknik detayları üzerine Ar-Ge faaliyetlerini icra etmek üzere, 2017 yılında BİLGEM UEKAE çatısı altında Blokzincir Araştırma Laboratuvarı (BZLab) kurulmuştur.
Laboratuvarımız, kamu ve özel kurum/kuruluşlar ve akademisyenlerle iş birliği yaparak, güven merkezleri içeren yapılardaki güven merkezlerini dağıtarak daha verimli ve şeffaf yapıların kurulması amacıyla blokzincir tabanlı tasarım ve geliştirme çözümleri sunmaktadır. Bu kapsamda, dijital para, dijital kimlik, finansal uygulamalar, tedarik zincirleri, kitle fonlama modelleri, eğitim ve sağlık hizmetlerine kadar pek çok uygulama alanındaki süreci güven unsuru etrafında dijitalleştirmek için çalışmaktadır. BZLab, bu çalışma alanlarındaki teknoloji bileşenlerini teorik ve pratik olarak ele almakta ve paydaşlar için proje ve danışmanlık hizmetleri sunmaktadır. Alanında en güçlü uzmanları bir araya getirerek, paydaşların blokzincir teknolojisini anlama ve kullanma becerilerini geliştirme, teknoloji farkındalığını artırma ve insan kaynağı yetiştirmeyi de misyon edinmiştir. Bununla beraber, güvenlik ve mahremiyet analizi ve takip edilebilirlik gibi teknik çözümleri de araştırmaktadır. BZLab, fiziksel olarak TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi içinde yer almaktadır.
AKİS - Akıllı Kart İşletim Sistemi
E-Kimlik Teknolojileri
E-Kimlik Teknolojileri, aşağıdaki faaliyetler ile geliştirilen teknolojilerin tamamen yerli ve millî olarak gerçeklenmesi, kamu ve özel kurumların kullanımına sunulması amacı ile kurulmuştur:
- Akıllı kart işletim sistemi,
- Temaslı akıllı kart yongası,
- Elektronik kimlik doğrulama sistemi,
- Güvenli kart erişim cihazı,
- Akıllı kart üretim, dağıtım ve yönetim sistemi
- Güvenli kapı geçiş sistemleri,
- Biyometrik tabanlı kimlik doğrulama ve erişim denetim sistemleri,
- Dijital kimlik,
- Dijital cüzdan.
Birimde geliştirilen çözümler ve ürünler, kamu ve özel kurumlar ile elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarında (ESHS) yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Elektronik Kimlik Kartı ve Elektronik Pasaport Projeleri ile KKTC e-Kimlik Kartı projesinde e-Kimlik Teknoloji çözümleri kullanılmaktadır.
Ürünlerimiz Ortak Kriter (CC) güvenlik sertifikasına sahiptir.
MA3 / Millî Açık Anahtar Altyapısı
2001 yılında TÜBİTAK BİLGEM Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) bünyesinde kurulan Millî Açık Anahtar Altyapısı (MA3) birimimizin temel amacı, açık anahtar altyapısı (AAA-PKI) teknolojisini tamamen yerli ve millî olarak gerçeklemek, kamu ve özel kurumların kullanımına sunmaktır.
Elektronik Sertifika Yönetim Altyapısı (ESYA) ve diğer sunucu ürünlerimiz, askerî ve kamu kurumlarında ve elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarında (ESHS) kullanılmaktadır. Bu kurumlar, ihtiyaca göre nitelikli veya niteliksiz elektronik sertifika, şifreleme sertifikası, cihaz sertifikası, CVC sertifikası, SSL vb. sertifikalar üretip dağıtabilmekte, zaman damgası hizmeti sunabilmektedirler. Türkiye Cumhuriyeti Elektronik Kimlik Kartı ve Elektronik Pasaport Projelerinin açık anahtar altyapısı ESYA’dır.
İstemci ürünlerimiz ile şifreleme ve imzalama işlemleri yapılabilmektedir. Geliştirmiş olduğumuz e-imza kütüphaneleri, kamu ve özel sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. ESYA ve KERMEN ürünlerimiz Ortak Kriter (CC) EAL4+ güvenlik sertifikasına sahiptir.
Mesajlaşma Sistemleri Birimi
Mesajlaşma Sistemleri Birimi, Türk Silahlı Kuvvetlerinin mesajlaşma ve evrak dağıtım ihtiyacını günümüz teknolojisine uygun olarak en doğru, en seri ve en güvenli bir şekilde karşılamak maksadıyla, uluslararası X.400 mesajlaşma standart ailesi, X.500 dizin standart ailesi, servis güvenliğinin sağlanması için Açık Anahtar Altyapısı (AAA) ve NATO tarafından yayımlanan STANAG 4406 askerî mesajlaşma standardına uygun sistemler geliştirmektedir.
2003 yılından bu yana güvenli mesajlaşma alanında yürütülen Ar-Ge faaliyetleri sonucunda, ilk olarak, TSK bünyesinde kullanılmakta olan yurt dışı menşeli e-posta istemcisinin millileştirilmesi kapsamında Millî Askerî Mesaj Formu (MAMF) Projesi açılmış ve bu proje kapsamında ilk millî e-posta istemci yazılımı ve adres listesi geçit arabirimi yazılımı ortaya çıkarılmıştır. 2005 yılında prototip olarak geliştirilen bu bileşenler sonraki yıllarda genişletilmiş olup 2009 yılından beri TSK bünyesinde MEDAS-2 adı altında aktif olarak kullanılmakta ve bakım idamesi yapılmaktadır.
Katılım sağlanan NATO çalışma gruplarından elde edilen bilgiler ve MAMF Projesi’nde gözlenen olumlu sonuçlar neticesinde 2009 yılında TSK ile birlikte çok daha kapsamlı bir proje planlanarak Millî Askerî Mesajlaşma Sistemi (MAMSİS) başlatılmıştır. MAMSİS Projesi kapsamında Türkiye’de ilk defa millî mesaj aktarma sunucusu ve millî dizin sistemi sunucusu geliştirilmiştir. Ayrıca mesajlaşma istemcisi, sunucu yönetim yazılımı ve üç farklı geçit birimi yazılımı da geliştirilmiştir. Tüm bu bileşenler, millî ihtiyaçlar da göz önünde tutularak, uluslararası standartlara uygun olarak baştan yazılmıştır ve sonuçta güvenli, güvenilir ve modüler bir sistem ortaya çıkarılmıştır. MAMSİS çıktısı olan bileşenlerin geliştirilerek MEDAS-3 adı altında TSK kapsamında kullanıma alınması için 2018 yılında başlatılan proje, 2023 yılında tamamlanacaktır.
Bant genişliğinin kısıtlı olduğu telsiz ağlarda (HF, VHF, Uydu vb.) askerî mesajlaşmanın gerçekleştirilmesine imkân veren ACP 127 ve X.400 tabanlı askerî mesajlaşma sistemlerini içeren Mesaj İşletim Sistemi’nin (MİS), millî olarak inşa edilen gemilerde kullanılması için de projeler yürütülmektedir. MİS çok sayıda millî gemi projesinin muhabere sistemlerinde kullanılmaktadır.
Kurumsal güvenli mesajlaşma alanında 2017 yılında KurumNet adı ile başlatılan Safir Posta ile güvenli e-posta alışverişi (SMTP/IMAP/POP3), anlık mesajlaşma (XMPP), video konferans, takvim (CalDAV, iMIP) ve görev takip işlevleri bir arada sunulmaktadır. Tamamen millî kaynaklarla geliştirilmiş ürün ailesi Safir Posta’nın geliştirme sürecinde uluslararası standartlara uyum sağlanmış, aynı zamanda ulusal ihtiyaçlar gözetilmiştir. Hâlihazırda, gerek askerî sürümün TSK bünyesinde yaygınlaştırılması gerekse sivil sürümün kamu kurum ve kuruluşlarında kullanım imkânlarının ortaya çıkarılması amaçları ile faaliyetler devam etmektedir.
Kuantum Teknolojileri
TÜBİTAK BİLGEM UEKAE bünyesinde geçmiş dönemlerde çalışılan çeşitli araştırma konusu başlıkları arasında kuantum enformasyon bilimi ve teknolojileri de yer almıştır. Bu çalışmalar dâhilinde kuantum kriptografi, kuantum rassal sayı üreteci (QRNG), seyreltilmiş lazer kaynağından elde edilen tek fotonlarla kuantum anahtar dağıtımı (QKD) ve kuantum hayalet görüntüleme (Quantum Ghost Imaging) konularını içeren ulusal ve uluslararası ölçekli projeler yürütülmüştür. UEKAE Elektro-Optik ve Lazer Sistemleri Laboratuvarı ve Test ve Değerlendirme Başkan Yardımcılığı imkânları, bu Ar-Ge çalışmaları ve sistem gösterimleri için altyapı olarak önemli oranda kullanılmıştır.
2023 yılı başlarında ise TÜBİTAK BİLGEM UEKAE çatısı altında Kuantum Teknolojileri Bölümü yeni bir birim olarak kurulmuştur. Bölümle birlikte, dünyada son dönemlerde büyük ilgi uyandıran kuantum teknolojileri alanında çağın gereksinimleri yakalanarak altyapı ve yetişmiş insan gücü birikiminin oluşturulması, Ar-Ge ve inovasyon oranı yüksek projelerin yürütülmesi, hem sivil hem de askerî uygulamalar için kuantum teknolojileri tabanlı sistemler geliştirilmesi hedeflenmektedir. Kuantum Teknolojileri Bölümü, geniş bir yelpaze dâhilinde farklı çalışma konularını kapsama motivasyonuyla hareket etmektedir. Kuantum bilgisayar/hesaplama, kuantum haberleşme (kuantum kriptografi vb.), kuantum görüntüleme, kuantum algılama ve metroloji gibi başlıca alanlarda yapılacak çalışmalarla ve geliştirilecek sistemlerle ülkemizin, kuantum teknolojilerinde söz sahibi olmasına ve ilerlemesine önemli seviyede katkı sağlanması beklenmektedir.