Page 168 - bilgem-teknoloji-dergisi-6

Melahat PARLAR Çinili Köşk

Kubbe Pencereler Sergileme Zürafa Motifli T abak

Kubbeye malakari süsleme yapılmıştır. Malakari, mala Binanın aydınlatması için bolca pencere kullanılmıştır. Çinili Köşk Müzesi’nde sergilenen eserler, 11. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar 19. yüzyıl ikinci yarısına tarihlenen

benzeri küçük aletlerle tavan ve duvarlara uygulanan alçı Pencereler renkli ışıltıları ile iç mekâna hoşluk veren tarihlenen Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine aittir. Toplam 142 adet eser tabak üzerinde yer alan zürafa motifi ile

kabartma süslemesidir. Bu süsleme aynı zamanda boya ile vitraylardan oluşur. Ayrıca iç mekânlarda havalandırma bulunmaktadır. Selçuklu, Slip ve Milet, İznik, Kütahya ve Çanakkale olmak üzere 4 dikkat çekicidir. Boynundan iplerle bağlı

renklendirilebilir. Geleneksel bir sanat olan malakari süslemeyi sağlamak üzere açık pencere yapısı kullanılmıştır. Bu sergileme grubuna ayrılmıştır. olarak gösterilmiştir. İstanbul’a saray

el ile yapılan kartonpiyere benzetebiliriz. pencereler, karşıdan bakıldığında ilk anda duvar izlenimi Selçuklu grubunda 11-13. yüzyıl İran ve Anadolu Selçukluları'na ait çini ve hayvanat bahçesine konmak üzere

Bodrum kattaki orijinalliğini koruyan malakari kubbe beyaz vermektedir. Fakat aynı düzlemde olmayan duvarların seramiklerin sırlı-sırsız örnekleri sergilenmektedir. Konya'daki II. Kılıç Arslan g e m i l e r e y ü k l e n m i ş z ü r a f a n ın

23
renktedir. Sergileme katındaki kubbede görülen süsleme ise aralarında boşluk b ırakılarak pencere görevi görmesi Köşkü’ne ait 12. yüzyıla tarihlenen minai tekniğindeki çiniler köşkün önemli ve Çanakkale’de mola verildiğinde seramik
restorasyon sırasında renklendirilmiştir. sağlanmıştır. az sayıdaki eserlerindendir. Kazıma ve slip tekniklerinin bir arada kullanıldığı bir ustalarına esin kaynağı olduğu tahmin
edilmektedir.
kâse de dikkati çekmektedir. Bunların yanı sıra matara ve ibrik sergide bulunan diğer
Vitray pencereler. formlardandır. Zürafa motifli tabak.
Sergi salonlarında bulunan Osmanlı dönemi eserlerinden önemli bir kısmı 14.yüzyılın
ortalarından 17. yüzyılın sonlarına kadar Anadolu’da en önemli çini ve seramik
merkezi olan İznik’te üretilmiştir. 14-15. yüzyıla tarihlenen slip ve Milet işi seramiklerin
sergilendiği eyvanlı mekân, erken Osmanlı sanatını yansıtan az sayıda ancak önemli
bir grup eseri barındırmaktadır.
1432 tarihli Karamanoğlu İbrahim Bey İmareti’ne ait "çini mihrap" merkezi salonda
bulunur. Mihrap, bitkisel ve geometrik bezemeli, altın yaldızlı çini levhalardan
oluşmaktadır. Kitabesinde Bakara Suresi’nin 255. ayeti nesih hatlarla, 256. ve 257.
ayetleri de kufi hatlarla yazılıdır. Cami-Mescid Betimli T abak
24
Ayrıca 1540 tarihli İstanbul Haseki Hürrem Sultan Medresesi’ne ait pencere
alınlıkları da bu mekânda sergilenmektedir. Tabak üzerinde dönemeçli bir yolun alt
ve üst ucunda yer alan sarı kubbeli ve
Kütahya yapımı eserlerde bitkisel, geometrik motiflerle insan ve hayvan figürleri beşer minareli iki cami ve arada iki

çok canlı bir şekilde betimlenmiştir. Berrak ve parlak yeşil, turuncu, mavi, lacivert mnareli mescid dikkati çeker. 18. yüzyıl
ve kırmızı ile birlikte bol miktarda limon sarısı dikkati çeker. Ayrıca eserlerin formları sonu - 19. yüzyıl başına tarihlenmektedir.
arasında matara, gülabdan , şerbet süzgeçi, tütsü kabı gibi değişik kullanım
25
amaçlarına uygun tasarımlar görülebilir. Cami-mescid betimli tabak.
Çanakkale sergisinde ise gemi, köşk, cami tasvirlerinin kullanıldığı tabakların yanı
sıra Bektaşi kavuğu, tavuk ve civcivli, halka gövdeli ilginç formlu testiler dikkati
çeker. Y akın tarihlere kadar fazla tanınmayan Çanakkale seramiklerinin yurt dışındaki
müze ve özel koleksiyonlarda sergilenen çeşitli ve ilginç örnekleri bu konuya ilgiyi
arttırmaktadır.
Çini mihrap.
Süs (Askı) T opları

Yumurta ve küre biçimli süs topları,

kendileri üzerine gelecek şekilde kandille
aynı veya ayrı bir zincirle asılır. Hacıların
y a n ın d a g e t i r d i k l e r i d e v e k u ş u
y u m u r t a l a r ı d a a y n ı a m a ç l a
kullanılıyordu. Üstleri melek figürleriyle

n
l
e
b
e
( k r u i ) b e e m l i o a l a r i e s
n
z

Kütahya’dan Kudüs’e giden hacılar

tarafından hangi kiliseye vakfedilmişse
oraya süs e şyası olarak asılmaları için
yapılmıştır.
23 Sır altı ve sır üstü tekniklerinin bir arada kullanıldığı çini türüdür. Sır altında; mavi, firuze ve yeşil, sır üstünde; beyaz, kahverengi ,siyah ve kırmızı renkler kullanılır.
24 Osmanlı hareminde padişaha çocuk doğuran kadın efendilere verilen unvan.
25 Gülsuyu dökmek için kullanılan armut biçimli kap.
166 Sayı 06 Mayıs-Ağustos 2011 http://www.bilgem.tubitak.gov.tr/ 167
·