Page 164 - bilgem-teknoloji-dergisi-6

Melahat PARLAR Çinili Köşk

Köşk, konumu itibariyle tarihte birçok olaylara şahitlik Binanın T emel Mimarisi

Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunan ve 16. yüzyılda Saray etmiştir. Nitekim Hünername’de bulunan minyatürlerde

Şehnamecisi Seyit Lokman’ın yazdığı, Nakkaş Osman 1 gösterildiği üzere binanın önünde bulunan “Kum Meydanı", İki katlı taş bir bina olarak inşa edilen köşk, merkezi sofa

9
8
yönetimindeki bir ekip tarafından hazırlanan minyatürlerin 2 “Ağa Vekili Bahçesi” veya “Kalfa Yeri” olarak tanımlanan etrafında tonozlarla kapatılmış dört eyvan ile köşelerde
3
olduğu “Hünername ” isimli eser ile binanın kitabesinden alanları görmesinden dolayı birçok tarihsel olaya tanıklık birer odadan oluşur. Arka cephede de köşeli bir oda vardır.
“Çinili Köşk”e “Sırça Saray” dendiği öğreniyoruz. . etmiş olmalıdır. Padişah ve yakınlarının Kum Meydanı'ndaki Merkez sofa ve odaların üstü kubbe ile örtülüdür. Y apımında
beyaz köfeki taşı, yan ve arka cephede kırmızı tuğla dolgular
11

5
Bunun dışında duvarı kaplayan çini anlamına gelen “kâşi” binicilik, cirit, güreş, tomak gibi spor karşılaşmalarını kullanılmıştır. 2 katlı kareye yakın bir plana sahiptir. Arkeoloji
4
kelimesinin kullanımıyla Kasr-ı Kâşi de denilmektedir. Niye Aslında o dönemde Sultan’ın bu bölgede Çinili Köşk'ten seyrettiği aynı eserde anlatılmaktadır. Bunun dışında Hac Müzeleri avlusu tarafından tek katlı, Gülhane Parkı tarafından
6
o dönemde bu yapıya böylesine zarafet ve kırılganlık yükleyen başka 2 tane daha köşk yaptırdığı biliniyordu. Osman Hamdi zamanında “Surre (Surra) Alayı"nın yolculanması, sultanların 7 ise 2 katlı olarak görülmektedir. Yapıldığında revak ahşap

bir isim verildiğini anlamak için o dönemde Bizans yapılarının Bey, Arkeoloji Müzesi'nin yapımındaki temel kazılarında "Kılıç Alayları"na gidişleri de binanın revakından iken I. Abdülhamit devrinde 1737’de yandıktan sonra 14
büyük taşlardan oluşan görkemine dikkat etmek gerekir. O bulunan kalıntıların bu köşklerden bir tanesine ait olduğunu seyredilmiştir. sütunlu mermer revak haline dönüştürülmüş. Müze olarak
devasa sağlam görünüşlü yapıların arasında girişi çinilerle tahmin etmiştir. Üçüncü köşk hakkında ise şimdiye kadar Sonraki dönemlerde ne amaçla kullanıldığı bilinmeyen köşk kullanılmaya karar verilince de sağ ve sol eyvanlar demir
süslü ve incelikli mimarisiyle bu yapı ismini o dönemde belki hiçbir iz çıkmadı. 16. yüzyıl sonunda darphane olarak kullanılmıştır. Bazı şebeke ve cam ile kapatılmıştır.

fazlasıyla hak etmişti. zamanlar da saray halkının kullanımına tahsis edilmiştir.
Av köşkü olarak yapıldığına dair gerçek olmayan görüşler 5 İp ucuna bağlı meşin topla rakibin sırtına vurarak puan alma suretiyle oynanan

İstanbul Arkeoloji Müzeleri kompleksinin sergi alanlarından vardır. Bina konaklamak üzere kullanılmamıştır. Fatih Sultan 1880’de Müze-i Hümâyûn olarak ziyarete açılmasından eski türk sporlarındandır.

l

6
Osmanlı İmparatorluğu’nun Mekke-Medine halkına hediyeler götüren alayına
biri olan Çinili Köşk; kapısındaki çini kitabeye göre 1472 Mehmet, İstanbul’un bir numaralı tepesi olan “Zeytinlik ardından 1981 y ı ında İstanbul Arkeoloji Müzeleri'ne denir.
yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Selçuklu üslubunda Tepesi"ne saray kompleksi yapmaya başlamıştı. Çinili Köşk bağlanıncaya kadar çoğunlukla müze olarak kalmıştır. 7 Bkz. sayfa 164.

yaptırılmış, Osmanlı sivil mimarisinin İstanbul’daki en erken de kompleksin tamamlayıcı binalardan biri olmak üzere Tarihinde birkaç defa tadilat ve restorasyondan geçmiş, 8
Küçük, birbirinden farklı, üç boyutlu parçaları bir yüzey üzerinde yan yana
örneğidir. Mimarı bilinmemektedir. korunaklı bir yapı olarak inşa edilmiştir. atlattığı yangının izleri silinmeye çalışılmıştır. . getirerek resim oluşturma tekniği.
Günümüzde bina üzerinde görebileceğiniz çinilerin mozaik 8 9 Mimarlıkta kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan, genellikle tavan örtüsü
tekniğinde kullanılmış örnekleri bulunmaktadır. Diğer yapı olarak işlev gören yapı parçası.
10
Üç tarafı ve üstü kapalı, bir tarafı bütün genişliği ile bir avluya ya da diğer bir
süsleme sanatları (revzen, malakari, kündekari, yaldız vb.) mekana açılan yapı birimi.
ile nadide çini ve seramik örneklerini bu ihtişamlı yapıda bir 11 İnşaatta kullanılan açık renkli, delikli ve hafif, işlenmesi kolay zamanla sertleşen
arada görebilirsiniz. bir çeşit taş.
Köşkün girişi.
1 16.yy ikinci yarısında saray baş minyatürcüsü.
2 Çok küçük boyutlu ince işlenmiş resim sanatı. Daha çok kitap süslemelerinde kullanılmıştır.
3 Birinci cildinde Osmanlı soyu, ikinci cildinde Fatih Sultan Mehmet’in hayatı anlatılır. Kubbeden bir görünüm.
4 Duvarda kullanılan çini.

162 Sayı 06 Mayıs-Ağustos 2011 http://www.bilgem.tubitak.gov.tr/ 163
·