Page 22 - bilgem-teknoloji-dergisi-7

Burak Selçuk SOYER Gömülü Benzetim

GÖMÜLÜ BENZETİM • Kriz merkezi yönetimi personelinin Fakat Türkiye’nin bu konuda elini mesafesi dışında (BVR) olan havadan havaya karşı güçlere ve olmaktan değişken düzeyde saldırgan olmaya varan
NEDİR? eğitimleri; kolunu bağlamış bir ülke olmadığını yerden havaya (Surface-to-Air-Missile) tehditlere karşı davranış desenleri) ile düşman kuvvetlerin manevra ve
belirtmekte fayda var. Geçen 10 yıl angajmanları planlanmıştır. Bu planları gerçekleştirmek için silahları kullanma mantığı;
Günümüzde birçok benzetim türünün • Afete müdahale ekibinin ve içinde, gömülü benzetim alanında, uçağın aviyonik sistemleriyle tümleşik olarak çalışabilen bir
ortaya konduğunu ve bunların kullandığı donanımların eğitimleri; TÜBİTAK MAM (Marmara Araştırma benzetim bilgisayarı ile havadan havaya tüm düşman güçleri - Bilgisayar destekli yerden havaya gerçekçi olan tehdit
sınıflandırıldığını daha önceki yazıdan Bu sıralamadan, gömülü benzetim Merkezi) BTE (Bilişim Teknolojileri ve yerden havaya oluşturabilecek tüm tehditlerin yüzeyinin oluşturduğu ortama, radar gözetleme ve radar
hatırlıyoruz. Ancak benzetim çeşitlerinin kavramının artık bir gömülü eğitim Enstitüsü) iki önemli projeyi başarılı bir benzetimini yapan yazılım modülleri gerçekleştirilmiştir. yakalama, atış kontrol radarı ile değişken başarımda füze
sınıflandırılması sorunsuz değildir. platformu anlayışına dönüşme şekilde sonlandırmıştır. Bununla Bilgisayar tarafından üretilen havadan havaya karşıt güçlere unsurlarının katılması,
Buradaki sorun, insanın benzetimdeki eğiliminde olduğu birlikte, TÜBİTAK MAM yerleşkesi istenilen düzeyde çeviklik ve saldırganlık vermek mümkün - Tüm katılımcılar için sayısal arazi yükselti veri
katılımının son derece değişken olması gözlemlenebilmektedir. Bu eğilime içinde yeni kurulan BİLGEM çatısı iken, yine benzer şekilde bilgisayar tarafından üretilen dosyalarına (DTED) ve görüş hattı denetimine dayanan
ve bu nedenle ilgili sınıflandırmada göre, günümüzden başlamak üzere, altında, BTE bugün de bu alanda yerden havaya her türde ve yetenekte tehditler temsil ortak bir arazi veritabanı;
ortaya konan benzetim türleri arasında gelecekteki gömülü benzetim çalışmalarını sürdürmekte ve yeni edilebilmiştir. Tüm bunlar özerk bir şekilde yürütülmüş,
kesin bir sınırın çizilememesidir. Bu sistemlerinin aşağıdaki özellikleri taşıyor projeler geliştirmektedir. Bundan yerden haberleşme desteği almaya gereksinim c) Gömülü benzetimi mümkün kılan, havadaki donanım
tabloya gömülü benzetimi eklediğimizde olmaları beklenmektedir: sonraki iki bölümde, bu iki proje duyulmamıştır. olarak kullanılan Wasif benzetim bilgisayarı (WSC).
durum biraz daha karışık olmaktadır. hakkında bilgi vererek Türkiye’nin bu
Nitekim benzetim camiasında, gömülü • Eğitimi olanaklı kılan özel bir alanda yaptıklarını özetlemeye Avcı uçağının içinde benzetilen silah sistemleri, sırasıyla, en WaSiF hava mürettebatı, uçağın var olan aviyonik sistemiyle
benzetimin herkesi hoşnut edecek bir donanım olmaması; çalışacağız. gelişkin bir havadan havaya çok modlu radar, bir radar ikaz insan makine arayüzünü kullanarak etkileşmektedir. Bu
tanımının olmadığını, hatta böyle bir alıcısı, otomatik radar yanıltma metalfolyesi (chaff) ve son sistemle savaş pilotlarının savaş taktik uçuşlarının ve savaşma
tanım oluşturma çabasında da pek • Bilgisayar tarafından üretilen WaSiF PROJESİ olarak orta menzilli radar füzeleridir. WaSiF projesinin, yeteneklerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi amaçlanmıştır.
bulunulmadığını görmekteyiz. Ayrıca dağıtık gömülü kuvvetler; modüler yapısının yanında, ortaya koyduğu ilkelerden biri WaSiF sistemi İtalyan Aermacchi firmasının tedarik ettiği
gömülü benzetim yukarıda sözü edilen WaSiF (Weapon System Simulation In de hiç kuşkusuz avcı uçağının özgün olan tüm silah sistemini MB-339CD eğitim uçağı üzerine yerleştirilmiştir. Bu uçakta
sınıflandırmada yer almamaktadır. • Komuta kontrol sistemleri (C4ISR: Flight) projesi, EUCLID mutabakat yüksek sadakatla replike edebilmiş olmasıdır. Bu başarılı bir silah sisteminin olmaması, silah sistemi benzetiminin
Ancak biz bu makalenin kavramsal Command, Control, Communications, anlaşması çerçevesinde, Batı Avrupa replikasyon sayesinde yüksek derecede tümleşik modern WaSiF’in hava alt sistemi içersinde kotarılmış olduğu
bütünlüğüne uygun olarak gömülü Computers, Intelligence, Surveillance Silahlanma Grubu (WEAG) çatısı altında aviyonik sistemle olan etkileşimlerden doğabilecek, uçuşla anlamına gelmekteydi.
benzetimi aşağıdaki gibi tanımlamak and Reconnaissance) ağ şebekesi desteklenen CEPA-11 Modelleme ve ilgili emniyet kaygıları ve karşılıklı etkilemelerin önüne
istiyoruz: üzerinden bağlanırlık; Benzetim Araştırma ve Teknoloji geçilmiş olmaktadır. WaSiF’in yer alt sistemi ise gerekli olan görev hazırlama ve
Programı (RTP) kapsamında, RTP 11.12 görev sonrası değerlendirme araçları için gerekli yazılım ve
Belirlenmiş bir eğitim anlayışı • Gömülü Taktik Angajman kod adıyla bilinen, 2000 ile 2003 yılları donanım unsurlarını barındırmaktaydı. Burada kullanılan
çerçevesinde, kullanılabilecek her türlü Benzetimleri; arasında yürütülmüş bir teknoloji tüm yazılım ve donanımlar, COTS (commercial of the shelf)
aracın, teçhizatın ve donanımın • Tek tür arazi veritabanı; gösterim projesidir. Projeyi tabanlı bir bilgisayar üzerinde sağlanmış, verilerin uçağa
üzerinde yapılacak değişikliklerle gerçekleştiren beş Avrupa ülkesinin milli fiziksel olarak aktarılması ise, Görev hazırlama istasyonu ve
birlikte veya bu donanımların Bu özelliklerin hepsi sağlandığında, savunma bakanlıkları hem projenin veri iletim sistemi kaseti yardımıyla gerçekleştirilmiştir.
replikalarını kullanarak sanal veya gömülü benzetim anlayışı doruk müşterisi olmuş hem de proje
gerçek ortamda eğitim vermeyi olanaklı noktasına ulaşmış olacaktır. Oysa kapsamında yapılan deneme ve TÜBİTAK MAM BTE olarak bu projede yer almış olmayı,
kılan modeller ve benzetimlerdir. gömülü benzetim bundan yaklaşık 30 yıl gösterim uçuşları için özel olarak bir ayrıcalık olarak görmekteyiz. BTE bu projede önemli bir
yazılım desteği sağlamıştır. WaSiF’in Türkiye ayağındaki
kadar önce yolculuğuna başlamıştı; ama seçilmiş test pilotlarını tedarik
Bu tanım belki de gömülü benzetimin görünen o ki, bu düzeye ulaşması için etmişlerdir. proje ekibi, görev hazırlama istasyonunda kullanılan görev
içinde, yukarıdaki sınıflandırmada daha uzun bir yol gitmesi gerekiyor. planlama yazılımı ile pilotların görev sonrası başarımlarının
belirtildiği gibi, canlı, sanal ve kurgu Ancak dünya devletleri bu alanda ilgisiz değerlendirilmesini sağlamıştır. Bunlara ek olarak,
tabanlı model ve benzetimlerin hepsinin değiller. Amerika Birleşik Devletleri benzetimin WSC’de çalıştırılması sırasında ve senaryoda
birlikte yer aldığını akla getirmektedir. 1997’de başlattığı Silahlı Kuvvetlerin tanımlanmış angajmanlar çerçevesinde, WaSiF uçağının ve
Buna dayanarak gömülü benzetimin Araçlarına Benzetim Teknolojisini dolayısıyla pilotun ve diğer tüm bilgisayar destekli düşman
günümüzde birçok alanda uygulandığını Yerleştirme (Army’s Inter-Vehicle güçlerinin ve tehdit unsurlarının ürettiği veriler toplanmış
ve özellikle askeri alanda Embedded Simulation Technology) adlı On yıllık geçmişe bakıldığında, WaSiF projesi, bir avcı ve WSC üzerinde kayıt edilmiştir. Bu veriler daha sonra yer
uygulamalarının yaygın olarak programla tüm muharebe araçlarına, uçağına yerleştirilmiş bir bilgisayar ile sağlanan ilk gerçek sisteminde yeniden oynatım (debrifing) yazılım aracında
kullanıldığını görmekteyiz. Bununla 2025 yılına kadar, gömülü benzetim zamanlı gömülü benzetim eğitim sistemidir. WaSiF iki alt izlenerek pilotların operasyon sonrası (After Action Review)
birlikte, gömülü benzetimin sadece yeteneğini kazandırmak istiyor. Bu sistemden oluşmaktadır. Birinci alt sistem hava sistemidir, değerlendirilmesi yapılabilmiştir.
askeri alanda değil diğer alanlarda da hedef birçok endüstri liderleri WaSiF projesi bir teknolojik gösterim ikinci alt sistem ise yere bağlı olan sistemdir. WasiF sistemi,
uygulamalarını görmek mümkündür: projesi olması sebebiyle, bir ön aşağıdaki maddeleri sağlayacak biçimde uçağa yerleştirilmiş WaSiF projesinin belki de en önemli ayağı test pilotlarının
tarafından ulaşılabilir bir hedef olarak ta otonom ve gerçek zamanlı, eksiksiz ve kendine yeterli bir WaSiF projesini değerlendirebilmiş olmalarıdır. Sistemi
• Deniz, hava ve kara savunma kabul görmektedir. Dolayısıyla bizim araştırma gerektirmiştir. Bu araştırmayı silah sistemi benzetimi sunmaktadır: değerlendirecek olan hava mürettebatında beş katılımcı
sağlayan RTP 11.7 projesi, uçuş
sistemlerinin eğitimi; ülkemiz bu alanın neresinde ve ne sırasında silah sistemlerin benzetiminin ülkeden gelen pilotlarla MB-339CD iyi bilen kıdemli bir test
ölçüde yer alıyor diye bir soru akla a) Uçağın algılayıcılarıyla birlikte diğer özgün silah pilotu yer almıştır. Ülkelerden gelen test pilotları sırasıyla
• Hava muharebe sistemlerinin gelmektedir. Açıkçası 2023’e kadar yapılabileceğinin teknolojik olurluğunu sisteminin gerçek zamanlı benzetimi. Almanya, Portekiz, Hollanda, İtalya ve Türkiye’den
eğitimi; kendi tankını ve avcı uçağını yapmayı göstermiştir ve RTP 11.12 projesine katılmışlardır. Projeyi gerçekleştiren endüstri grubu içinde
hedefleyen bir ülke için, bu araçların istenilen ve beklenen girdileri b) Sanal görüş uzaklığı dışındaki gerçek zamanlı benzetim yedi endüstri ve enstitü yer almıştır. Bunlar sırasıyla, eski
• Hafif ve ağır silahların atış gömülü benzetim anlayışına uygun sağlamıştır. senaryosu: ismiyle DASA, şimdiki EADS, Aermacchi, NLR ve
eğitimleri; olarak üretilmesi gerektiği ortaya WaSiF, hava muharebesine her an hazır - Bilgisayar destekli kendine özgü uçak modeline sahip FokkerSpace, INETI ve OGMA ve TÜBİTAK Marmara
çıkıyor. Bu ciddi bir planlama ve bütçe Araştırma Merkezidir. Projede toplam dört arka koltuk ile
• Askeri ve emniyet güçlerini yere gerektirir. olan savaş pilotlarını eğitimek amacıyla havadan havaya sanal düşman kuvvetler, WaSiF silah
konuşlandırılmış silahlarla eğitmek gerçekleştirilmiş bir projedir. Bunu sistemiyle aynı gerçek zamanlı silah sistemi benzetimi, beş ön koltuk deneme uçuşları ile dört arka ve ön koltuk
üzere yapılan eğitim sistemleri; sağlamak üzere pilotların gerçek uçuş rol atama (avcı, eskort, bombardımancı ve diğerleri), beş gösterim uçuşları gerçekleştirilmiştir. Bu uçuşlardan elde
şartlarında ve ancak sanal olarak görüş durumda olabilen rol davranış modelleri (tepkisiz edilen genel görüş ise “iyi” ve “çok iyi” olmuştur.

40 Sayı 07 · Eylül-Aralık 2011 http://www.bilgem.tubitak.gov.tr/ 41