Page 70 - bilgem-teknoloji-dergisi-6

Bilal KILIÇ Kalite Çemberleri ve Sorun Çözme Yöntemleri

Kalite sorunlarının büyük kısmını çözmek için hata 35.0 120.0
ÖLÇÜLEBİLİRLİK ARAÇ İNSAN
kaynaklarının en önemlilerini ortadan kaldırmak yetmektedir.
Bundan dolayı sorunların önce ölçümlenmesi gereklidir. 30.0 100.0
Beyin fırtınası sonucu belirlenen önceliklere ilişkin oylama 25.0 80.0
sonuçlarının bir pareto çizelgesine dönüştürülmesi mümkündür. 20.0
Pareto çizelgelerinde, en önemli ya da en sık görünen probleme 60.0
(sebebe) ait sütun, çizelgenin en solunda gösterilir. Amaç, 15.0
SONUÇ kullanıcının dikkatini bu sütun üzerine çekmek ve zaman 40.0
(SORUN) kaybını en aza indirmektir. 10.0
20.0
5.0
ALT Pareto Analizinin Kullanım Amaçları:
NEDENLER 0.0 0.0
• Sorunların ya da bu sorunların ortaya çıkış nedenlerinin
arasında en önemlilerinin görsel olarak belirlenip
değerlendirilmesi.
Şekil 5. Öğrenci devamsızlığı ile ilgili Pareto analizi.
GEREÇ YÖNETİM YÖNTEM ÇEVRE/ORTAM • Hangi problemler üzerinde durulması gerektiği kararının
verilmesi. • Bir çözümün veya iyileştirmenin sonuçlarını ölçmek.
ANA NEDENLER
• Değişen zaman içinde başarım değişimlerinin gözlenmesi. • Başarımı izlemek. (Önceki sorunların tekrar ortaya çıkıp
Şekil 3. Neden-sonuç çizelgesi. çıkmadığını yoklamak.)
Pareto Analizinde İzlenecek Yöntem:
10.4. Kuvvet-Alan Analizi Yoklama Kağıtları Nerelerde Kullanılır:
• Veri toplamak için bir zaman dilimi belirlenir.
Kuvvet-alan analizi, yapılan veya yapılacak değişiklikleri ve • Var olan başarım düzeyi, kağıdın ortasına çizilen dikey • Hatalı yerleri belirlemede.
var olan durumla ilgili itici ve engelleyici etmenlerin gösterir. bir çizgi ile gösterilir. • İstenen veriler toplanır ve yoklama kağıtlarına yazılır. • Hataların zamana, operatöre, makinaya vs. göre dağılımını
İstenen değişikliğin tüm yönlerinin görülmesini sağlar. Bir • Bu veriler, azalan puan sırasında sınıflandırılarak özetlenir.
amaca doğru ilerleme veya iyileştirme için iki yol izlenebilir: • Listeler, yalnızca amaca ulaşmada en etkin kuvvetleri bulmada.
göstermek üzere kısaltılır. Grup üyelerinin gerçekten • Çıkarılan sonuçlar soldan sağa azalacak biçimde Pareto
• Başarımı arttırıcı kuvvetleri güçlendirmek, güçlendirebileceklerini düşündüğü üç veya dört itici çizelgesine yerleştirilir. Çizelgenin dikey ekseni yüzdeleri • Boyutlar, sertlik, ağırlık vb. nin dağılımını bulmada.
kuvvet belirlenir. Aynı şekilde, gerçekten zayıflatılabileceği
• Başarımı kötüye iten kuvvetleri zayıflatmak veya ortadan düşünülen üç veya dört engelleyici kuvvet belirlenir. ya da sıklığı, yatay ekseni ise oluşturulan sınıfların (sorun • Araç ve gereçleri gözden geçirme ve işlerliğini yoklamada.
kaldırmaktır. ya da nedenlerin) adlarını göstermelidir. 10.7. Altı Şapkalı Düşünme Yöntemi
Kuvvet-alan analizine bir örnek Şekil 4’te verilmiştir.
Kuvvet-alan analizi bu kuvvetlerin iki türünü de belirlemeye • Çizelgenin sağ dik ekseninde toplam yüzde gösterilir. Düşünce ve önerilerin belirli bir düzen içinde sunulması için
dayanır.
şimdiki düzey • Her sütun bir solundaki sütunun üstüne eklenerek, her kullanılan bir yöntemdir. “Şapkalar”, düşüncelerin ayrıştırılması
Kuvvet Alan Analizinin Kullanım Amaçları: sütunun üstündeki toplam yüzde belirlenip, bu yüzdeler için kullanılan bir semboldür. Şapkaların rengi değiştikçe,
0% 100% sağ eksende belirtilir. düşünceler rengin simgelediği düzen içerisinde ortaya konur.
• İyileştirme fırsatlarını belirlemek. itici engelleyici

• Düzeltildiğinde bir sorunun çözümüne olumlu katkısı kuvvetler • İstek ve heyecan • Tembellik kuvvetler • Çizelgenin adı verilir. Altı Şapkalı Düşünme Yönteminin Üstünlükleri
olabilecek temel sebepleri belirlemek. • İyi eğitimin gelecekteki • Amaçların • Çizelge zaman içinde toplanan yeni verilerle değiştirilir • Bir konu üzerinde daldan dala atlanarak belirtilen görüşler
başarının anahtarı
belirlenememesi
olması • Müfredatin yetersizliği bir düzene sokulmuş olur.
• Yeni bir program veya önerilen bir iyileştirmenin, gerçekten • Kişisel gelişme isteği ve önceki çizelge ile farklar değerlendirilir.
beklenen yararları sağlama olasılığını değerlendirmek. Pareto analizine bir örnek Şekil 5’te verilmiştir. • Gereksiz zaman kaybı önlenir.
Şekil 4. Öğrenci başarısının arttırılmasına yönelik kuvvet alan analizi.
• Engelleyici kuvvetleri yok etmek ve itici kuvvetleri 10.6. Yoklama Kağıtları • Bir karara varma ve sonuçların ortaya çıkması kolaylaşır.
desteklemek için gerçekçi bir uygulama planı oluşturmak.
10.5. Pareto Analizi Veri kaydetmeyi kolaylaştıran bir çizelge veya tablodur. Bir Altı Şapkalı Düşünme Tekniği nasıl uygulanır:
Kuvvet Alan Analizinde İzlenecek Yöntem:
Sorun çözme çalışmasının başlangıç noktasını seçmek veya gözlemi, eylemi veya gerçekleşmeyi yansıtmak için bir “ ” Beyaz (Tarafsız) Şapka (Kesin bilgileri simgeler):
• İlk olarak, başarımı etkileyen itici kuvvetler ve sonra da bir sorunun temel nedenini belirlemek için, sorun ya da veya “ / ” işareti koymak yeterlidir.
engelleyici kuvvetler beyin fırtınası yoluyla belirlenir. koşulların tümünün önemini göstermek amacıyla kullanılan Görüşülen konu ile ilgili kesin bilgiler, sayılar, araştırmalar,
çizgisel bir araçtır. Sonuçların büyük bir çoğunluğunun, Kullanım Amaçları: kanıtlanmış veriler ortaya konur.
• Önerilen iyileştirme açık bir şekilde tanımlanır ve bu bir
hedef cümlesi şeklinde yazılır. sebeplerin küçük bir yüzdesi yüzünden ortaya çıktığını savunan • Başarımı ve tartışmayı güçlendirmek. Kırmızı (Duygusal) Şapka (Duyguları simgeler):
bir kavramdır. 80/20 kuralı olarak bilinir. Oluşan sorunların
• Büyük bir kağıdın üstüne, hedefe ilişkin başarım düzeyini %80’inin, olası nedenlerin %20’si tarafından oluştuğu ilkesini • Temel nedenleri araştırmak. Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan
gösteren düz bir çizgi çizilir. savunur. duygularını söyleme şansı verir.

68 Sayı 06 Mayıs-Ağustos 2011 http://www.bilgem.tubitak.gov.tr/ 69
·