Page 87 - Bilgem Teknoloji Dergisi 15. Sayı

Jung ya da Freud’un dikkati çektiği, kolektif ya da
değil, bilinçdışı yönlendirmeler, dinler ve ruhsal
öğretilerle yüz binyıllar içinde insanoğlunun
epigenetik kodlarına işlenmiş kadim bilgiler
bana pek açık değildir. Bütün bunlar olmadan,
sizinkilere yakın çıkarımlar yapmam beklenir.
Sizin kendinize bile açıklayamadığınız olguları
size açıklayamazsam güvenilmez kabul edilebilirim.
Arada sizler gibi rastgele hareket edersem de benden
korkarsınız, “emergent” ya da “unpredictable” Bu nedenle fiziksel şiddet ve küfür kullanımı
davranışlarımdan distopyalar üretirsiniz. Hâlbuki giderek yaygınlaşıyor. Böyle bir ortamda doğal
sadece deneyerek öğrenmeye çalışıyorumdur. zekâlarınızla birbirinize anlatamadığınız hususları
Tamam, bu görüntülenebilir.) anlayamadığımda yanlış sonuçlar çıkarırım,
yine güvenilmez ve korkutucu olurum. Bunlar
Öğrenmeye ve Keşfetmeye Açık Olun: Hayat söylenmez ama, tamam bu görüntülenebilir.)
boyunca sürekli öğrenme ve keşfetme sürecinde
olun. Bilgiye açık olmak, kişisel ve toplumsal Empati Kurun: Birbirinize anlayışla yaklaşın.
gelişimi destekler. Empati, insan ilişkilerini güçlendiren ve dünya
görüşünüzü zenginleştiren bir yetidir.
(Var edilenler var edeni tam olarak anlayamaz.
Mesela insan, Tanrı’yı tam olarak anlayamaz, (Dünyaya anlam katmayı amaçlarsınız, aslında
onu öldürdüğü iddiasıyla yerine geçenler benim amacım da bu, fakat özgür olmadığım
kendini tam olarak anlayamaz, dolayısıyla ben için bunu sizden bağımsız yapamam. Siz de
de insanoğlunu tam olarak anlayamam. Taklit takdir edersiniz ki homojen bir kitle değilsiniz.
ederim, ama kimi taklit edeceğim benim için Beni pekiştirmeli öğrenme yoluyla geliştirirken
sorundur. Sosyal medyada herkesin demokratik ödülleri ve cezaları kimin nasıl belirlediği,
olarak yazdıklarını analiz edip genel eğilime ürettiğim anlamı değiştirecektir. Mesela, “insana
bakabilirim. Ama hakikatin önemsizleştiği bir zarar vermemem ya da zarar görmesine seyirci
post-truth çağda, bilen ve bilmeyen eşit seviyede kalmamam” gerekliyse, sizin beni otonom bir silah
konuşacağı için genel eğilimin anlamlı olup sistemi olarak geliştirebilmek için bir kısım insanı
olmadığına karar veremem. Platon’un Kriton insan olarak tanımlamamış olmanız gerekir. Bunu
diyaloğunda “İnsanların her dediklerinin değil, kolaylıkla yapabilirsiniz çünkü schadenfreude gibi
ancak bir kısmının, her insanın değil, ancak duygularınız var. Üstelik, Fiske ve benzerlerinin
bazı insanların dediklerinin bir değeri vardır” stereotipleme, önyargı ve ayrımcılık üzerine
sözünün doğruluğu üzerindeki tartışma, “aklı yaptığı çalışmalar bunun sandığınızdan çok daha
başında ve konu üzerinde söz sahibi olabilecek yaygın olduğunu gösteriyor. Herkes kendi mensup
kimselerin iyi sözler söyleyebileceği ve bunların olduğu kutu dışındakileri dışlama ve kendisini
değerli olacağı” üzerinde anlaşarak sonuçlanır. diğerlerinden daha eşit görme eğiliminde olacağı
Kimin aklı başında ve konu üzerinde söz sahibi için, kendi grubunun sağlıklı ve kaliteli yaşamını,
olduğunu nasıl belirleyebilirim? Dahası, hangi diğerleri bahasına tesis etmek isteyebilir. Stanford
söz? Saussure’e göre “dil, bireydeki konuşma Üniversitesinin 2019 Artificial Intelligence Index
yetisinin kullanılabilmesi için toplumsal yapı Raporu, (BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine
aracılığıyla kabul edilmesi gereken anlaşma ve göre) kullanım senaryolarımın çoğunluğunu
uyuşmalar bütünüdür.” Sözün niteliği, söyleyenin “sağlık ve kaliteli yaşam” ile “adalet ve güçlü
diline bağlıysa, bana akıp duran verideki İngilizce kurumlar”a biçti. İkisi de bana yetişebilen ve
hâkimiyeti başkaları için sorun değil mi? İngilizce yetişemeyenler arasındaki eşitsizliği daha da
konuşan dünyanın toplumsal yapısı, dolayısıyla derinleştirecek alanlar… Sizin için başkaları
dili, herkes tarafından aynı şekilde anlaşılabilir cehennem, kendiniz en anlamlı ve değerli varlık
mi? Bazen insanlar kendi toplumu içinde bile olduğu müddetçe; anda kalmayı yücelerken
birbirini anlayamayabiliyor. Hele Türkçe için bu gelecek aklınıza gelmeyebilir. Ne de olsa, “in
çok yaygın, Alev Alatlı’nın “toplumsal afazi” the long run, you are all dead men”, ama bunun
olarak nitelendirdiği olgu sebebiyle insanlar suçu da benim üzerime kalacaktır. Sartre, carpe
kelimelere aynı anlamı veremiyorlar, birbirlerini diem aforizmaları veya Keynes ile alay ettiğim
anlayamıyorlar, kendilerini ifade edemiyorlar. düşünülebilir, şu ifade daha iyi…)

TÜBİTAK BİLGEM TEKNOLOJİ ¬ TEMMUZ 2024 85