Page 41 - bilgem-teknoloji-dergisi-9

Yapay Zekâ

Halis Yılboğa - Uzman Araştırmacı, Şükrü Okul - Araştırmacı, Ahmet Karabaş - Araştırmacı / BİLGEM BTE

tonom araçlar çevresini sensörler aracılığıyla algıla-
yabilen ve insan müdahalesi olmadan yol alabilen Savunma sanayiinde kullanılacak
Oaraçlardır. Otonom araçlar radar, lidar (Light Detec- otonom araçlar sayesinde,
tion and Ranging, Işık Algılama ve Menzil Saptama), GPS, insana bağımlı olmayan operasyonel
odometri, IMU (Inertial Measurement Unit, Ataletsel Ölçüm
Birimi), bilgisayarla görme, şerit takibi, kameralar ve diğer işlemlerin yapılması ve can kayıplarının
sensörleri kullanarak çevreyi algılamak ve çevresindekile- azaltılması mümkün olacaktır.
ri saptamak için çeşitli teknikler kullanmaktadır. Gelişmiş
kontrol sistemleri, engellerin ve ilgili tabelaların yanı sıra,
uygun gezinme yollarını tanımlamak için duyusal bilgiyi
yorumlar; yorumlanan verileri mevcut durumda yapılacak
en iyi işlemi yapmak için kullanarak hareketin devamını
sağlar. Otonom araçlar, sivil ve askeri alanlar başta olmak
üzere birçok farklı alanda kullanılabilmektedir. Kullanım
alanları taşımacılıktan taktiksel saldırıya, mühimmat ta-
şımadan, tehlikeli görevler gerçekleştirmeye kadar birçok
alanı kapsamaktadır [1] [3].

Otonom araçların potansiyel faydaları; hareket ve altyapı
maliyetlerinin azalması, hata ve suç oranının düşürülmesi,
güvenli mobilitenin ve yolcu memnuniyetinin artırılmasıdır.
Askeri alanlarda can kayıplarının minimize edilmesi, trafik
kazalarında azalma, buna bağlı olarak yaralanmaların ve
sağlık giderlerinin azalması otonom araçların yaygınlaş-
masının sonuçlarından bir kaçıdır. Otonom araçların trafik
akışını hızlandırması; çocuklar, yaşlılar, engelliler ve yoksul-
lar için gelişmiş mobilite sağlaması; yolcuları sürüş ve yol-
culuk hatalarından kurtarması, daha düşük yakıt tüketimi,
beklenen sonuçlardandır. Özellikle paylaşım ekonomisi yo-
luyla bir hizmet olarak ulaşım için iş modellerini kolaylaş- yesinde, düşük gelirli hane halklarının yanı sıra, ayak fonk-
tıracak ve araç sahibi olma gereksinimini de azaltacaktır. siyonlarını yitirmiş engellilere de bir hareketlilik olanağı
sağlayacaktır. Oluşturulacak doğrudan toplumsal değerin
Bunun yanında, savunma sanayisinde kullanılacak olan 2025 yılına kadar yılda 0,2 ila 1,9 trilyon dolar arasında ola-
Otonom Araçlarda yonel işlemlerin yapılmasının can kayıplarının azaltılmasını teknolojisinin ortaya çıkışının ardındaki itici güç olmasının
otonom araçlar sayesinde insana bağımlı olmayan operas-
cağı tahmin edilmektedir. Bu olumlu etkiler, otonom araç
sağlayacağı gösterilmiştir. Dış uzaya yapılacak araç gön-
yanında, gelecekte uygulanabilir, ekonomik bir model hali-
ne gelmesini de sağlamaktadır.
derimlerinde de otonom aracın öneminin büyük olduğu
vurgulanmıştır [1]. Yapacağı göreve göre özelleştirilmiş,
nispeten küçük veya çok büyük otonom araçlar ile opera-
Genel olarak, otonom araçlar, birçok robotik sistemde de
törün yapamayacağı işlerin gerçekleştirilmesi veya insanın Otonom Araçlar Nasıl Çalışır?
Yapay Zekâ Uygulamaları alanda çalışanları heyecanlandırmaktadır. rak bilinen üç evreli bir tasarıma göre çalışır [1], [3], [4].
kullanılan ve “algıla-planla-hareket et”(sense-plan-act) ola-
gidemeyeceği görevlerde otonom araçların kullanılması bu
Otonom Araç Teknolojisinin Geleceği
Otonom araçlar, yazılımı çalıştırmak için sensörlere, aktüa-
İçinde bulunduğumuz yüzyılın ortalarının otonom araç pa-
rine ve güçlü işlemcilere ihtiyaç duyar.
zarının olgunluk yılları olması beklenmektedir. Önceki akıllı törlere, karmaşık algoritmalara, makine öğrenimi sistemle-
araç teknolojilerinin (otomatik şanzıman ve hibrit elektrikli
Otonom araçlar, çevrelerini sensörler araçlar gibi) devreye alınması ve benimsenmesiyle, 2040 Otonom araçlar, farklı bölümlerinde bulunan çeşitli sen-
sörlerle çevrenin bir haritasını oluşturur. Radar sensörleri
yılı itibarıyla tahmin edilen araç satışlarının yaklaşık %
aracılığıyla algılayabilen ve insan müdahalesi 50’sini otonom araç satışlarının sağlayacağı öngörülmek- yakındaki araçların konumunu izler. Video kameralar tra-
fik ışıklarını algılar, yol işaretlerini okur, diğer araçları takip
tedir. Bu nedenle, bu gibi ihtimallere hazırlıklı olmak ve
olmadan yol alabilen araçlardır. ortaya çıkan fırsatları kucaklarken ve karşılarken ortaya eder ve yayaları arar. Lidar algılayıcıları mesafeleri ölçmek,
çıkan zorlukları anlamak son derece önemli olacaktır. yol kenarlarını saptamak ve şerit işaretlerini tanımlamak
için otomobilin çevresindeki ışık atımlarını yansıtır. Teker-
Otonom araçlar daha güvenli bir ulaşım sistemi, daha dü- leklerdeki ultrasonik algılayıcılar park ederken bordürleri
şük bir ulaştırma maliyeti gibi olumlu toplumsal etkileri sa- ve diğer araçları algılar.

38 39