Page 34 - Bilgem Teknoloji Dergisi 15. Sayı

DİJİTAL GELECEK

Y. Müh. Ahmed Enis ERKAYA, Kıdemli Uzman Araştırmacı, BİLGEM YTE

ESİN KAYNAĞI DOĞA OLAN

ALGORİTMALAR

Yaratılmış varlıkların her birinde insanlık için bir ilham
kaynağı bulunmaktadır. Karıncalar, bıraktığı feromonlar
sayesinde birbirlerine yol gösterirler ve en kısa yoldan

besin kaynağına ulaşırlar. Karınca Koloni Algoritması
ile karıncaların yapay bir yürüyüş rotası temsil edilerek
optimizasyon problemlerinde uygun bir çözüme
ulaşılmaktadır.

Algoritma; herhangi bir işlemi gerçekleştirmek için uygulanan adımların sıralı hâli
olarak tanımlanabilir. Sadece bilgisayar bilimi ile sınırlı olmayan algoritmalar günlük
hayatımızda da farkında olarak veya olmayarak sıklıkla kullandığımız bir kavramdır.
Örneğin; alışverişe çıktığımız zaman belirli bir sıralamayı takip ederek alışveriş
listesini tamamlarız. Bazen algoritmamız önce şarküteri reyonuna gitmemizi söyler,
sonrasında bakliyat, temizlik malzemeleri diye devam ederiz. Bazen de girdiğimiz
marketin reyon sıralanmasına göre algoritmamız şekil alır. Zaman zaman da kendi
önceliklerimize göre alışverişimizi tamamlarız. Görüldüğü üzere bir alışverişi
tamamlamak için bile algoritma oluşmakta ve bu algoritma tasarımı çevresel
faktörlerden de etkilenmektedir. Aynı bizim gibi, doğadaki diğer canlıların da
kendi yaratılışları sonucunda takip ettiği birtakım kurallar bulunmaktadır. Doğadan
esinlenilerek ortaya çıkarılan algoritmalar da doğanın iyi bir gözlemi sonucu ortaya
çıkmıştır.

Algoritma, kelime olarak incelendiğinde ünlü Türk ve Müslüman bilim adamı
Harezmî’den gelmektedir. Özbekistan’ın Horasan bölgesinde doğan el-Harezmî (780-
850) matematik, uzay bilimleri ve coğrafya alanında çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Sıfırı ilk kez kullanan bilim insanıdır. Latinceye ismi Algoritma olarak geçmiştir [1].

Doğadan esinlenen algoritmalar doğal davranışa en yakın sonuca vardıkları için
optimizasyon problemleri çözümlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu kapsamda
Karınca Koloni Algoritması, Parçacık Sürü Optimizasyonu, Ateş Böceği Algoritması,
Genetik Algoritmalar, Bakterilerin Yiyecek Arama Algoritması, Yapay Arı Kolonisi
Algoritması, Sosyal Örümcek Algoritması vb. algoritmalar bulunmaktadır. Karınca
Koloni Algoritması ve Ateş Böceği Algoritması bu yazıda detaylı olarak incelenecek
olan iki algoritmadır.

32