Page 17 - bilgem-teknoloji-dergisi-9

Yapay Zekâ Bu bir proje

tanıtımıdır.

Birinci Dalga İkinci Dalga Üçüncü Dalga

1970’ler -1990’lar 2000’ler - Günümüz Günümüz - 2030’lar

Geleneksel Programlama - Yapay Sinir Ağları - Bilişsel Mimari-
(Güzel, Nostaljik Yapay Zekâ) Derin Öğrenme İnsan Düzeyi Yapay Zekâ
(Good Old-Fashioned AI) TÜİK Büyük Veri

İleri Analitik Projesi

TÜİK Büyük Veri İleri Analitik Projesi ile, ve sonuçların görselleştirilmesi mümkün
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bünye- olacaktır.
sinde internet sitelerinden toplanan ve
diğer kaynaklarla sağlanan kategori ve alt İnternet sitelerinden toplanan ve diğer
kategori bilgisi ile etiketlenmiş günlük fi- kaynaklardan alınan verilerin akan veri
yat bilgisinin ve iş ilanlarının yığın ve akan biçiminde büyük veri ortamına aktarılma-
ortaya çıktığı andaki vizyonuna, insan gibi düşünebilen, zekâ sistemlerini anlayabilir ve yorumlayabilir hale gel- veri olarak büyük veri ekosisteminde de- sı ve aktarılan verilerin yığın ve akan veri
öğrenebilen ve akıl yürüten, yani insan düzeyi yapay zekâ melerine olanak sağlamaktadır. Diğer yandan uygulan- polanması, işlenmesi ve analiz edilmesini olarak analiz edilmesini sağlamak amacıy-
teknolojilerine yönelmeye başladı. İşte bu da yapay zekâ- mış yapay zekâ yöntemlerine güven duymalarına ve bu sağlayan sistemin tasarlanması amaçlan- la Lambda mimarisi kullanılacaktır.
nın “üçüncü dalgası” nı oluşturdu. yöntemlerin bir parçası olduğu sistemlerin etkili bir şekil-
de yönetilmesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır. maktadır.
Üçüncü Dalga yapay zekâ sistemleri, özellikle bağlamsal Sistem geliştirme aşamasında, küçük öl-
adaptasyon yeteneklerinde dramatik iyileştirmeler içere- Üçüncü dalga yapay zekâ sistemleri, muazzam sayıda Sistem sayesinde, indikatör seçimi, enf- çekli demo kurulum TÜBİTAK BİLGEM
cektir. Bağlamı ve anlamı anlayacakları için içinde bulun- etiketli eğitim verisi ile beslenmek yerine, insanların nasıl lasyon tahminleme ve iş ilanından pozis- B3LAB Prototip Veri Merkezi’nde yapıla-
dukları ortama ve çözülmesi gereken problemlere daha öğrendiklerine çok daha benzer bir şekilde öğrenme ye-
kolay adapte olup bunlara uygun çözümler üretebilecek- teneğine sahip olmaya odaklanacaktır. Bu sadece büyük yon ve yetenek sınıflandırması yapılması caktır.
lerdir. Üçüncü dalga yapay zekâ sistemleri sadece kediyi veri kümelerine bağımlılığı azaltmakla kalmayacak, aynı
tanımakla kalmayacak, aynı zamanda neden bir kedi ol- zamanda yanıltıcı eğitim verisi sorununu da giderecek-
duğunu ve bu sonuca nasıl ulaştığını açıklayabilecektir. tir. Bu kapsamda derin pekiştirmeli öğrenme, etiketli veri
ile çalışma bağımlılığını ortadan kaldırabilecek önemli
Ortaya çıkmış bir takım kararların arkasındaki mantığı tekniklerdendir. Derin pekiştirmeli öğrenmede ajan adı
açıklayabilme yeteneği, insan zekâsının önemli bir yö- verilen öğrenen makine, karşılaştığı durumlara bir tepki
nüdür. Bu yeti, sadece sosyal etkileşimde değil insan- verir ve bunun karşılığında da sayısal bir ödül veya ceza
lar arasında bir güven ilişkisi kurmak için de önemlidir. alır. Öğrenen makine aldığı bu ödül puanını maksimuma
İzah edilebilme olgusu, yapay zekâ sistemleri ve onların çıkartmak için çalışır. İnsanın öğrenmesine benzer bir
son kullanıcıları için de vazgeçilmez bir unsurdur. Yapay yaklaşıma sahip olan derin pekiştirmeli öğrenme konu-
zekânın aldığı kararları son kullanıcısına açıklayabilmesi, sunda yapılan çalışmalar, insan düzeyi yapay zekâ ala-
son kullanıcıda güven teşkil edeceği gibi sistemin doğ- nında önemli açılımlar yapılmasını sağlayabilir.
rulanması, sistemin iyileştirilmesi, sistemden öğrenme
prensiplerinin tam olarak anlaşılabilmesi gibi özellikle Referanslar
savunma alanı için vazgeçilmez niteliklerin kazanımını
da sağlayacaktır. 1. Third Wave AI: The Coming Revolution in Artificial Intelligen-
ce, https://medium.com/@scott_jones/third-wave-ai-the-co-
Açıklanabilir Yapay Zekâ ming-revolution-in-artificial-intelligence-1ffd4784b79e
Açıklanabilir Yapay Zekâ, ilk etapta belirli bir oranda, 2. Yapay Zekâ Teknolojisinde Üçüncü Dalga Geli-
daha sonra ise tam olarak açıklanabilir modeller oluştur- yor,https://thinktech.stm.com.tr/uploads/raporlar/pdf
mak için gerekli araştırmayı yapmaktadır. Bununla birlik- /305201911275935_stm_blog_yapay_zekâ_teknolojisinde_
te bunları geliştirmek ve açıklama teknikleriyle birleştir- ucuncu_dalga.pdf
mek için yeni ve mevcut tekniklere göre daha gelişmiş 3. From Narrow to General AI, https://medium.com/intuition-
makine öğrenme yöntemleri ortaya koymayı amaçlayan machine/from-narrow-to-general-ai-e21b568155b9
çok yeni ve çok önemli bir araştırma geliştirme alanı 4. The Third Wave of AI, https://becominghuman.ai/the-third-
olarak tanımlanmaktadır. Kullanıcıların yeni nesil yapay wave-of-ai-1579ea97210b
Lambda mimarisi

www.bilgem.tubitak.gov.tr
14