Page 13 - bilgem-teknoloji-dergisi-9

Gündem

tir (16,17,18). Literatürde geliştirilen farklı yöntemler de Referanslar
bulunmaktadır. Wang ve arkadaşları (2020) IgG, IgM
birleşimi antikor test stripleri üzerine çalışmışlardır. 1- Honigsbaum, M. (2009). Historical keyword Pandemic.
The Lancet, 373.
367 adet 2019-nCoV RT-PCR pozitif örneği test stripi ile 2- Morens, D. M., Folkers, G. K., Fauci, A. S. (2009).
karşılaştırdıklarında %88,6 başarı gösterdiklerini bildir- What is a pandemic? J Infect Dis, 200 (7), 1018-1021.
mişlerdir (19). doi: 10.1086/644537.
3- Tang, B., Wang, X., Li, Q., et al. (2020). Estimation of the
Salgın Ne Kadar Sürecek? transmission risk of the 2019-nCoV and its implication for
Şimdi en çok merak edilen diğer bir soru salgının ne public health interventions. J. Clin.Med. 9, 462; doi:10.3390/
kadar süreceğidir. Elbette bununla ilgili kesin bir şey jcm.9020462.
4- Ross, A. G. P., Ross, A. G. P., Olveda, R. M., et al. (2014). Are
söylemek mümkün olmasa da, vaka sayıları ve dağılım- we ready for a global pandemic of Ebola virus? International
larını değerlendirerek matematiksel modeller ile çeşitli Journal of Infectious Diseases, 28, 217-218.
hesaplamalar yapan ve tahminde bulunan araştırmacı- 5- Landis, M. (2007). Pandenic Influenza: A Review. Vol. 33, 24
lar mevcuttur. Fang ve arkadaşları hastane yoğun ba- 6- Taubenberger, J. K., Morens, D. M. (2009). Pandemic influ-
kım ünitelerinin kapasitelerini, alınan önlemleri, Çin’deki enza - including a risk assessment of H5N1. Revue Scienti-
fique Et Technique-Office International Des Epizooties, 28(1),
belirli tedbir uygulamalarını ve olası ihtimalleri değer- 187-202.
lendirerek kullandıkları 3 farklı matematiksel metot ile, 7- Wildoner, D. A. (2016). What’s New with Pandemic Flu.
salgının başlangıcından itibaren 50-75. günler arasında Clinical Microbiology Newsletter, 38(4), 27-31.
pik yapmasını, sonra düşüşe geçmesini ve 125. günden 8- Wong, G. W., & Leung, T. F. (2007). Bird flu: lessons from
sonra da vaka sayısının tamamen bitmesini öngörmüş- SARS. Paediatr Respir Rev, 8(2), 171-176. doi: 10.1016/
j.prrv.2007.04.003
Çalışmada, SARS-CoV ve MERS-CoV’un yeni tip koro- Benzer kodon kullanımı dikkate alarak oluşturdukları lerdir (20). 9- Rewar, S., Mirdha, D., Rewar, P. (2015). Treatment and Pre-
navirüs ile benzer reseptör bağlanma alanına sahip bir filogenetik ağaçta, Wuhan’ın da içinde bulundu- vention of Pandemic H1N1 Influenza. Annals of Global Health,
olmalarına rağmen, önemli aminoasit varyasyonları- ğu Güney Çin’de çok yaygın Tang ve arkadaşları ise yaptıkları modellemeler sonu- 81(5), 645-653. doi: http://dx.doi.org/10.1016/
nın olduğu belirtilmiştir. Bu çalışma, yarasanın yeni olarak görülen 2 yılan tipinin Pandemiler, cu, Çin’de 23 Ocak’tan sonraki 15 günde pik yapmasını j.aogh.2015.08.014.
virüsün orijinal konakçısı olduğunu düşündürtse de, (Bungarus multicinetus, Naja ve sonra azalışa geçmesini beklediklerini bildirmişlerdir 10- Lu, R., Zhao, X., Li, J.(2020). Genomic characterisation
Huanan deniz ürünleri pazarında satılan farklı bir hay- atra) 2019-nCoV tespit edi- dünya (3). Çalışmaları gerçekleştiren araştırmacılar, sonuçla- and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for
vanın da virüsün insana geçişini kolaylaştıran bir vek- len yarsalar ile büyük oranda genelinde sağlık, rın o günkü vaka sayılarına bakarak modellemeler sonu- virus origins and receptor binding. www.thelancet.com pub-
tör- ara konakçı olabileceği ihtimaline yer verilmiştir benzer olduğu görülmüştür. lished online. doi: .org/10.1016/S0140-6736(20)30251-8.
11- Bozkaya E. Parainfluenza, adeno, korona ve rinoviruslar.
(10). Sonrasında yaptıkları araştır- ekonomik, sosyal ve cu yaptıkları tahminler olduğunu, vakaların azalmasının, (2006). Ankem Derg.20(Ek 2):248-253.
mada, salgının kaynak nokta- global güvenliği her ülkenin kendi içerisinde uyguladığı tedbirlere göre 12- Su, S., Wong, G., Shi, W., et al. (2016). Epidemiology, gene-
Yine benzer şekilde, Ji ve arkadaşları yapmış oldukları sı olarak bilinen Huanan de- farklılık göstereceğini belirtmişlerdir. Kişiler arasındaki tic recombination, and pathogenesis of coronaviruses. Trends
çalışmada insanlardan izole edilen 2019-nCoV virüsü- niz ürünleri pazarında benzer olumsuz etkileyen temasın mümkün olduğunca azaltılması, hijyen kuralla- Microbiol. 24: 490–502.
nün yarasa koronavirüsü ile en benzer genetik bilgiye tipte yılanların da satıldığını bulaşıcı rına uyulması, iletişim halinde aradaki sosyal mesafe- 13- Huang, C., Wang, Y., Li, X., et al. (2020). Clinical features of
ve yılan ile de en benzer kodon kullanım eğilimine sa- vurgulayarak, ara rezervuarın nin en az 1 metre olması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, Chi-
hip olduğunu bildirmişlerdir. Bu iki bilgi ışığında ho- yılanlar olabileceği ihtimaline hastalıklardır. tarafından belirtilmiştir (21). na. Lancet ; published online Jan 24. https://doi.org/10.1016/
molog rekombinasyonun meydana gelebileceğini ve yer vermişlerdir. S0140-6736(20)30183-5.
2019-nCoV’un çapraz tür iletimine katkıda bulunabile- Dünya Sağlık Örgütü’nün 19 Nisan 2020 tarihli verilerine 14- Ji, W., Wang, W., Zhao, X., et al. (2020). Cross-species
ceğini belirtmişlerdir (14). Tipik bir RNA virüsü olarak koronavirüslerin ortalama göre dünya genelinde 2.245.872 vaka tespit edilmiştir. of the newly identified coronavirus 2019-nCoV. J Med Virol.
92:433-440.
evrim oranı, her replikasyonda ortaya çıkan mutas- 15- Zhou, P., Yang, X., Wang, X. (2020). Apneumonia outbreak
yonlarla birlikte 104 nükleotid substitüsyonu- Toplam kayıp 152.707olup, en fazla vaka görülen 3 ülke associated with a new coronavirus of probable bat origin.
dur ( tek nükleotid değişimi). Şu ana kadar li- sırasıyla ABD, İspanya ve İtalya’dır. Ülkemiz vaka sayısı Nature. Vol 579. doi.org/10.1038/s41586-020-2012-7.
teratürün işaret ettiği sekanslarda, hastalara bakımından 8. sırada yer almaktadır. 16- Chu, D.K.W., Pang, Y., Chen, S.M.S., et al. (2020). Mole-
ait 2019-CoV dizilerinin benzerliği %99,9’dur cular diagnosis of a novel coronavirus (2019-nCoV) causing
(10,15). Bu da virüsün tek kaynaktan geldiğini Hastalığın belirtileri ilk 1 hafta içinde başlayabileceği an outbreak of pneumonia. Clin Chemistry. 0:0, 1-7.
ve hızlı bir şekilde tespit edildiğini göstermiş- gibi bu süre 27. güne kadar da çıkabilmektedir. Henüz 17- Liu R, Hn H, Liu F, Lv Z, Wu K, Liu Y, Feng Y, Zhu C. Positive
tir. Bununla birlikte virüsün daha fazla kişiye özgül bir ilacı olmayan virüsün etkilediği yaş aralığı da rate of RT-PCR detection of SARS-CoV-2 infection cases of
yayılması sonucu ortaya çıkabilecek mutas- çeşitlilik göstermektedir. Seksen yaşının üzerindeki one hospital in Wuhan, China, FROM Jan to Feb 2020.
yonların sürekli gözetim altında tutulması bü- hastalarda ölüm oranı %14.8, 70-79 yaşları arasındaki Clin Chim Acta.2020.7;505:172-175.
18- Pfefferle S, Reucher S, Nörz D, Lütgehetmann M. Evalua-
yük önem taşımaktadır. hastalarda %8 iken, 10-40 yaş arasında ölüm oranı %0.2 tion of a quantitative RT-PCR assay for the detection of the
bulunmuş, 10 yaşın altındaki çocuk hastalarda ölüm emerging coronavirus SARS-CoV-2 using a high throughput
Dünya çapında salgının tespitinde kullanılan system. Euro Surveill. 2020. 25 (9).doi: 10.2807/1560-7917.
en yaygın ve güvenilir yöntem, gerçek zaman- kaydedilmemiştir. ES.2020.25.9.2000152.
lı polimeraz zincir reaksiyon (RT-PCR) yönte- 19- Li, Z., Yi., Luo, Z.,et al. doi: 10.1002/jmv.25727.
mi olup, başta Çin’de olmak üzere dünyanın Pandemiler dünya genelinde sağlık, ekonomik, sosyal 20- Fang Y., Nie Y., Pennt W.Transmission dinamics of the
çeşitli ülkelerinde virüse özel RT-PCR kiti ge- ve global güvenliği olumsuz etkileyen bulaşıcı hastalık- Covid 19 outbreak and effectiveness of goverment interven-
liştirilmiştir. Kit ile tespit süresi ortalama 3-4 lardır. Ülke ve bireylerin uygulayacakları tedbirler, bugün tions: A data-driven analysis. J Med Viol. 2020; 1-15.doi:
saat arasında olup, güvenilir sonuç verdiği, ve gelecekte karşılaşılabilecek pandemiler ile başa çık- 10.1002/jmv.25750.
pek çok araştırmacı tarafından desteklenmiş- mak için en kritik unsurlardır. 21- WHO. (2011a). The classical definition of a pandemic is
not elusive. Bull World Health Organ, 89(7), 540-541.
doi: 10.2471/blt.11.088815

10 11