Page 12 - bilgem-teknoloji-dergisi-9

Gündem
Çalışmada, SARS-CoV ve MERS-CoV’un yeni tip koro- Benzer kodon kullanımı dikkate alarak oluşturdukları
navirüs ile benzer reseptör bağlanma alanına sahip bir filogenetik ağaçta, Wuhan’ın da içinde bulundu-
olmalarına rağmen, önemli aminoasit varyasyonları- ğu Güney Çin’de çok yaygın
nın olduğu belirtilmiştir. Bu çalışma, yarasanın yeni olarak görülen 2 yılan tipinin Pandemiler,
virüsün orijinal konakçısı olduğunu düşündürtse de, (Bungarus multicinetus, Naja
Huanan deniz ürünleri pazarında satılan farklı bir hay- atra) 2019-nCoV tespit edi- dünya
vanın da virüsün insana geçişini kolaylaştıran bir vek- len yarsalar ile büyük oranda genelinde sağlık,
tör- ara konakçı olabileceği ihtimaline yer verilmiştir benzer olduğu görülmüştür.
(10). Sonrasında yaptıkları araştır- ekonomik, sosyal ve
mada, salgının kaynak nokta- global güvenliği
Yine benzer şekilde, Ji ve arkadaşları yapmış oldukları sı olarak bilinen Huanan de-
çalışmada insanlardan izole edilen 2019-nCoV virüsü- niz ürünleri pazarında benzer olumsuz etkileyen
nün yarasa koronavirüsü ile en benzer genetik bilgiye tipte yılanların da satıldığını bulaşıcı
ve yılan ile de en benzer kodon kullanım eğilimine sa- vurgulayarak, ara rezervuarın
hip olduğunu bildirmişlerdir. Bu iki bilgi ışığında ho- yılanlar olabileceği ihtimaline hastalıklardır.
molog rekombinasyonun meydana gelebileceğini ve yer vermişlerdir.
2019-nCoV’un çapraz tür iletimine katkıda bulunabile-
ceğini belirtmişlerdir (14). Tipik bir RNA virüsü olarak koronavirüslerin ortalama
evrim oranı, her replikasyonda ortaya çıkan mutas-
yonlarla birlikte 104 nükleotid substitüsyonu-
dur ( tek nükleotid değişimi). Şu ana kadar li-
teratürün işaret ettiği sekanslarda, hastalara
ait 2019-CoV dizilerinin benzerliği %99,9’dur
(10,15). Bu da virüsün tek kaynaktan geldiğini
ve hızlı bir şekilde tespit edildiğini göstermiş-
tir. Bununla birlikte virüsün daha fazla kişiye
yayılması sonucu ortaya çıkabilecek mutas-
yonların sürekli gözetim altında tutulması bü-
yük önem taşımaktadır.
Dünya çapında salgının tespitinde kullanılan
en yaygın ve güvenilir yöntem, gerçek zaman-
lı polimeraz zincir reaksiyon (RT-PCR) yönte-
mi olup, başta Çin’de olmak üzere dünyanın
çeşitli ülkelerinde virüse özel RT-PCR kiti ge-
liştirilmiştir. Kit ile tespit süresi ortalama 3-4
saat arasında olup, güvenilir sonuç verdiği,
pek çok araştırmacı tarafından desteklenmiş-
10
tir (16,17,18). Literatürde geliştirilen farklı yöntemler de Referanslar
bulunmaktadır. Wang ve arkadaşları (2020) IgG, IgM
birleşimi antikor test stripleri üzerine çalışmışlardır. 1- Honigsbaum, M. (2009). Historical keyword Pandemic.
The Lancet, 373.
367 adet 2019-nCoV RT-PCR pozitif örneği test stripi ile 2- Morens, D. M., Folkers, G. K., Fauci, A. S. (2009).
karşılaştırdıklarında %88,6 başarı gösterdiklerini bildir- What is a pandemic? J Infect Dis, 200 (7), 1018-1021.
mişlerdir (19). doi: 10.1086/644537.
3- Tang, B., Wang, X., Li, Q., et al. (2020). Estimation of the
Salgın Ne Kadar Sürecek? transmission risk of the 2019-nCoV and its implication for
Şimdi en çok merak edilen diğer bir soru salgının ne public health interventions. J. Clin.Med. 9, 462; doi:10.3390/
kadar süreceğidir. Elbette bununla ilgili kesin bir şey jcm.9020462.
4- Ross, A. G. P., Ross, A. G. P., Olveda, R. M., et al. (2014). Are
söylemek mümkün olmasa da, vaka sayıları ve dağılım- we ready for a global pandemic of Ebola virus? International
larını değerlendirerek matematiksel modeller ile çeşitli Journal of Infectious Diseases, 28, 217-218.
hesaplamalar yapan ve tahminde bulunan araştırmacı- 5- Landis, M. (2007). Pandenic Influenza: A Review. Vol. 33, 24
lar mevcuttur. Fang ve arkadaşları hastane yoğun ba- 6- Taubenberger, J. K., Morens, D. M. (2009). Pandemic influ-
kım ünitelerinin kapasitelerini, alınan önlemleri, Çin’deki enza - including a risk assessment of H5N1. Revue Scienti-
fique Et Technique-Office International Des Epizooties, 28(1),
belirli tedbir uygulamalarını ve olası ihtimalleri değer- 187-202.
lendirerek kullandıkları 3 farklı matematiksel metot ile, 7- Wildoner, D. A. (2016). What’s New with Pandemic Flu.
salgının başlangıcından itibaren 50-75. günler arasında Clinical Microbiology Newsletter, 38(4), 27-31.
pik yapmasını, sonra düşüşe geçmesini ve 125. günden 8- Wong, G. W., & Leung, T. F. (2007). Bird flu: lessons from
sonra da vaka sayısının tamamen bitmesini öngörmüş- SARS. Paediatr Respir Rev, 8(2), 171-176. doi: 10.1016/
j.prrv.2007.04.003
lerdir (20). 9- Rewar, S., Mirdha, D., Rewar, P. (2015). Treatment and Pre-
vention of Pandemic H1N1 Influenza. Annals of Global Health,
Tang ve arkadaşları ise yaptıkları modellemeler sonu- 81(5), 645-653. doi: http://dx.doi.org/10.1016/
cu, Çin’de 23 Ocak’tan sonraki 15 günde pik yapmasını j.aogh.2015.08.014.
ve sonra azalışa geçmesini beklediklerini bildirmişlerdir 10- Lu, R., Zhao, X., Li, J.(2020). Genomic characterisation
(3). Çalışmaları gerçekleştiren araştırmacılar, sonuçla- and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for
rın o günkü vaka sayılarına bakarak modellemeler sonu- virus origins and receptor binding. www.thelancet.com pub-
lished online. doi: .org/10.1016/S0140-6736(20)30251-8.
11- Bozkaya E. Parainfluenza, adeno, korona ve rinoviruslar.
cu yaptıkları tahminler olduğunu, vakaların azalmasının, (2006). Ankem Derg.20(Ek 2):248-253.
her ülkenin kendi içerisinde uyguladığı tedbirlere göre 12- Su, S., Wong, G., Shi, W., et al. (2016). Epidemiology, gene-
farklılık göstereceğini belirtmişlerdir. Kişiler arasındaki tic recombination, and pathogenesis of coronaviruses. Trends
temasın mümkün olduğunca azaltılması, hijyen kuralla- Microbiol. 24: 490–502.
rına uyulması, iletişim halinde aradaki sosyal mesafe- 13- Huang, C., Wang, Y., Li, X., et al. (2020). Clinical features of
nin en az 1 metre olması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, Chi-
tarafından belirtilmiştir (21). na. Lancet ; published online Jan 24. https://doi.org/10.1016/
S0140-6736(20)30183-5.
Dünya Sağlık Örgütü’nün 19 Nisan 2020 tarihli verilerine 14- Ji, W., Wang, W., Zhao, X., et al. (2020). Cross-species
göre dünya genelinde 2.245.872 vaka tespit edilmiştir. of the newly identified coronavirus 2019-nCoV. J Med Virol.
92:433-440.
15- Zhou, P., Yang, X., Wang, X. (2020). Apneumonia outbreak
Toplam kayıp 152.707olup, en fazla vaka görülen 3 ülke associated with a new coronavirus of probable bat origin.
sırasıyla ABD, İspanya ve İtalya’dır. Ülkemiz vaka sayısı Nature. Vol 579. doi.org/10.1038/s41586-020-2012-7.
bakımından 8. sırada yer almaktadır. 16- Chu, D.K.W., Pang, Y., Chen, S.M.S., et al. (2020). Mole-
cular diagnosis of a novel coronavirus (2019-nCoV) causing
Hastalığın belirtileri ilk 1 hafta içinde başlayabileceği an outbreak of pneumonia. Clin Chemistry. 0:0, 1-7.
gibi bu süre 27. güne kadar da çıkabilmektedir. Henüz 17- Liu R, Hn H, Liu F, Lv Z, Wu K, Liu Y, Feng Y, Zhu C. Positive
özgül bir ilacı olmayan virüsün etkilediği yaş aralığı da rate of RT-PCR detection of SARS-CoV-2 infection cases of
çeşitlilik göstermektedir. Seksen yaşının üzerindeki one hospital in Wuhan, China, FROM Jan to Feb 2020.
hastalarda ölüm oranı %14.8, 70-79 yaşları arasındaki Clin Chim Acta.2020.7;505:172-175.
18- Pfefferle S, Reucher S, Nörz D, Lütgehetmann M. Evalua-
hastalarda %8 iken, 10-40 yaş arasında ölüm oranı %0.2 tion of a quantitative RT-PCR assay for the detection of the
bulunmuş, 10 yaşın altındaki çocuk hastalarda ölüm emerging coronavirus SARS-CoV-2 using a high throughput
system. Euro Surveill. 2020. 25 (9).doi: 10.2807/1560-7917.
kaydedilmemiştir. ES.2020.25.9.2000152.
19- Li, Z., Yi., Luo, Z.,et al. doi: 10.1002/jmv.25727.
Pandemiler dünya genelinde sağlık, ekonomik, sosyal 20- Fang Y., Nie Y., Pennt W.Transmission dinamics of the
ve global güvenliği olumsuz etkileyen bulaşıcı hastalık- Covid 19 outbreak and effectiveness of goverment interven-
lardır. Ülke ve bireylerin uygulayacakları tedbirler, bugün tions: A data-driven analysis. J Med Viol. 2020; 1-15.doi:
ve gelecekte karşılaşılabilecek pandemiler ile başa çık- 10.1002/jmv.25750.
mak için en kritik unsurlardır. 21- WHO. (2011a). The classical definition of a pandemic is
not elusive. Bull World Health Organ, 89(7), 540-541.
doi: 10.2471/blt.11.088815
11