Page 73 - Bilgem Teknoloji Dergisi 15. Sayı

Para, belirli bir ülke veya sosyoekonomik kapsam içerisinde herkes tarafından kabul gören, topluluk
içerisindeki bireylerin erişmek istediği mal ve hizmetlerin bedelini sunan tarafa aktarılmasına ya da
sistem içerisindeki borçların geri ödenmesine olanak sağlayan doğrulanabilir belgedir [1].

Paranın temel fonksiyonları arasında, değişim aracı olma, değer ölçüsü olma ve değer muhafaza
etme yer almaktadır. Değişim aracı olarak para, mal ve hizmet alışverişini kolaylaştırarak ekonominin
dönmesine olanak sağlamaktadır. Aynı zamanda para ortak bir değer ölçüsüdür, mal ve hizmetlerin
fiyatlarını belirlemeye yardımcı olarak kıyaslamayı kolaylaştırmaktadır. Değer muhafaza aracı olarak
ise genelde ödemelerde kabul edilen ve likiditesi yüksek olan bir varlık olarak ele alınmaktadır.

Merkez bankası, bir ülkenin para politikasını yöneten ve para arzını düzenleyen temel kurumdur.
Para politikaları, genellikle fiyat istikrarını sağlama, ekonomik büyümeyi dengeleme ve istihdamı
koruma gibi hedeflere odaklanır. Para politikası uygulamaları merkez bankası bilançosunda belirgin
değişikliklere yol açarak ekonomik değişkenler üzerinde etkili olmaktadır. Döviz kurları, faiz oranları,
enflasyon seviyeleri, mevduat ve kredi hacimleri gibi faktörler merkez bankasının uyguladığı
politikalardan etkilenmektedir.

MERKEZ BANKASI BİLANÇOSU

Bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıkları ve bu varlıkların finansmanında
kullanılan kaynakları detaylandıran mali bir rapor olarak ifade edilebilir. Merkez bankalarının bilanço
yapıları kendi hedefleri ve mali yapıları nedeniyle diğer ticari işletmelerden farklılık göstermektedir.
Ticari işletmelerin odak noktası süreç içerisinde kârı en üst düzeye çıkarmak iken merkez bankaları
daha çok fiyat ve finansal istikrarı hedeflemektedir. Bu nedenle merkez bankalarının bilançoları
özgün bir nitelik kazanmaktadır.

Merkez bankalarının bilançoları, uyguladıkları para politikaları ve finansal sistemin içindeki
etkileşimleriyle şekillenir. Merkez bankalarının aldığı kararlar ticari bankaların ve ekonominin
diğer unsurlarının işleyişini etkilemektedir. Bu durum, merkez bankalarının ulusal para birimini basma
yetkisine sahip tek kurum olmalarının yanı sıra, para politikası uygulamalarından ana sorumlu
olmasından kaynaklanmaktadır.

TÜBİTAK BİLGEM TEKNOLOJİ ¬ TEMMUZ 2024 71