Page 109 - bilgem-teknoloji-dergisi-11

Gıda BILGEM
TEKNOLOJI

zorunda olduğu için kaçınılmaz olarak koruyucu
benzeri, insan sağlığına zararlı birçok katkı maddesi
içeriyor. Meyve/sebze gibi doğal olduğunu düşün-
düğümüz ürünlerde de benzer kaygılarla hormon ve
tarım ilacı kullanılıyor.

SADECE T Tohum konusu, GDO meselesi ve bu alanda dönen
diğer dolaplar apayrı ve bu kısa yazıyla içinden ko-
KULLAN A B E layca çıkamayacağımız derin mevzular. Bu konuda
sadece şunu söylemek isterim: Genetiği değiştirilen,
D i Y gıda maddeleri değil insanoğlunun kendisidir!

Gıda Terörü ve Fast Food

Son zamanlarda lügatimize kazandırılan kavram-
lardan biri de “gıda terörizmi”. Vatandaşın ekono-
mik ürün talebini/ihtiyacını sömüren simsarların süt
içermeyen peynir ve tereyağı; et içermeyen salam- zer konseptle zincir şubeler şeklinde yaygınlaşarak
sosis; bal içermeyen bal ürettiklerini hayretle izliyor, sektörleşmesinin önünü açtı. Sektörleşmesine diye-
bu adamlar keşke bu yeteneklerini (!) milletin fayda- ceğimiz bir şey yok elbette ama bu model bize has
sına kullansalar diye hayıflanmadan duramıyorum. Bir bir model değil. Demek istediğim, fast-food sadece
taraftan da bu durumun, doğal olanla bağlarımızı ko- kendi kültürünü getirmekle kalmadı, geleneksel ye-
mek kültürümüzü de dönüştürdü. Atıştırma, ayakta
parmanın diyeti olduğunu düşünmeden edemiyorum.
“Kendim Ettim, Kendim Buldum” Konu bağlamında bahsedeceğim bir başka mesele, yeme hep bu kültürün ürünleri.

fast-food (hızlı yemek). Hamburger, pizza, kızarmış Kültür emperyalizminin mantığı da böyle işler zaten.
tavuk gibi ürünlerle başlayan hızlı yemek kültürünün Sömürüye elverişli hale getirmek için önce insan-
Genetiği değiştirilen, gıda maddeleri değil ülkemizdeki mazisi taş çatlasa 30 yıldır. Lakin bu- ların beğenileri, tercihleri,
insanoğlunun kendisidir! gün neredeyse Anadolu’nun en ücra şehrinde bile alışkanlıkları, damak tat- Gıda endüstrisi
ları tektipleştirilir. Sonra
fast-food zincirlerinin bir şubesini görmek mümkün.
Fast-food anlayışı; döner, köfte, hatta simit başta da onlar, hedef ürünlerin sanki ilaç
Abdullah Alpaydın – Başuzman / TÜBİTAK RUTE olmak üzere yerel/geleneksel ürünlerimizin de ben- gönüllü müşterisi yapı- endüstrisinin
lır. Türkiye’de de faaliyet değirmenine su
ahmetli Neşet Ertaş’ın “Kendim Ettim, Ken- Eskilerin anlattığına göre, imkân olduğu halde o gösteren Amerikalı bir
dim Buldum” adlı meşhur türküsü, bana ne- devirlerde parayla gıda ürünü satın almak (şe- fast-food zincirinin dün- taşıyor.
Rdense insanoğlunun dünya serüveni boyun- ker, tuz gibi temel ürünler istisna olmak üzere) ya genelinde 118 ülkede
ca başına gelenleri en iyi ifade eden sözlerden biri ayıp karşılanır ve şehirlilere mahsus bir davra- 34,000’den fazla restoranı olduğu ve bu restoranları
olarak gelir. Aşağıda değineceğim yeme-içme/ nış olarak görülürmüş. Şehirlerde yaşayanlar da günlük ortalama 58 milyon müşterinin ziyaret etti-
beslenme alışkanlıklarımızda ve yemek kültürü- köylünün pazara getirdiği ürünlerden satın alarak ğini belirterek bu konuyu kapatalım (Kaynak: Bahsi
müzde yaşanan değişimler ve etkileri de yine en doğal ürünlere kolaylıkla ulaşabilirmiş. Şimdi bu geçen firmanın websitesi).
güzel bu sözlerle ifade edilir diye düşünüyorum. lükse sahip olan çok az insan kaldı. Hala elinde bu
imkânı olanlar da şehirlere taşındığı için ekip biç- İnsan Ne Yiyorsa Odur!
Anadolu insanı, 40-50 yıl öncesine kadar yediği mekten vazgeçmiş durumda. Tarım ürünlerinde,
şeylerin çoğunu kendisi yetiştirmekteydi. Nüfu- ette her geçen gün dışarıya daha çok bağlı hale Tüm bunların bir maliyetinin olması kaçınılmaz. El-
sun önemli kısmının en azından kendine yetecek gelmemizin sebeplerinden biri bu olsa gerek. bette başka birçok faktörün yanında bilinçsiz hazır
kadar tarlası, bağı, bahçesi, hayvanları vardı. Kır- gıda tüketimi, insanları çok genç yaşlardan itibaren
sal bölgede yaşayan halkımız, ekmeğini kendi tar- Bugün evlerimiz envai çeşit gıda ürünüyle dolu. kanser, şeker, tansiyon gibi ciddi hastalıklara ma-
lasında yetiştirdiği buğdaydan elde ettiği katkısız Damak tadımız, beslenme alışkanlıklarımız hızla ruz bırakıyor. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası
undan; sebzesini, meyvesini kendi bahçesinden; değişiyor. Lakin tüketmekte olduğumuz bu ürün- Kanser Araştırma Ajansı’nın verilerine göre 2008
peynirini, tereyağını, yoğurdunu hayvanından sa- lerin çok büyük kısmı işlenmiş/paketlenmiş fab- yılında dünya genelinde 12 milyon kişiye kanser
teşhisi konulurken 2018 yılında bu rakam 18,1 mil-
ğarak elde ettiği sütten; yumurtasını kümesindeki rikasyon ürünler. Bu ürünler endüstriyel/ticari/ yona ulaşmış durumda. 2030 yılında ise 26 mil-
hayvandan temin ederdi. ekonomik sebeplerden dolayı uzun ömürlü olmak

106 107