Page 96 - bilgem-teknoloji-dergisi-9

Kültür

Her insan için kendi çocukluğunun
bayramı müstesna ve özeldir.

kındalık yılın kalan günlerine de yayılabilse toplumsal so-
runlarımızın birçoğu kendiliğinden çözülecektir aslında.

Yukarıda da bahsini ettiğimiz gibi bayram, çocuklar ta-
rafından yetişkinlere göre çok ayrı bir coşku ve sevinçle
kutlanır. İnsanların “Nerede o eski bayramlar?” serzeni-
şinden kastettiği, eski zamanların bayramları değil ço-
cukluklarının bayramlarıdır aslında. Her insan için kendi
çocukluğunun bayramı müstesna ve özeldir.

Çocukluğumuzun Bayramları
Kendi çocukluğumuzu düşündüğümüzde bütün bir yıl
o iki bayramın gelmesini iple çektiğimizi hatırlıyorum.
Günler öncesinden bayramın heyecanı sarardı ve kalan
günleri saymaya başlardık. Ramazan bayramı öncesi
çok daha farklı hissedilirdi bu. Ramazan’ın başlaması
aslında bayramın da habercisiydi bizim için. Bir ay bo-
yunca bayramı bekler gibi her gün iftarı bekler, sonra-
sında teravihlerle, sahurlarla aslında bir ay boyunca her
gün farklı bir bayram yaşardık. Heyecan arife gününde
doruğa çıkardı. Bayramlıklar genellikle arife günü alınır-
dı. O gün bizim için yılın en uzun günü olur; dakikalar,
saatler geçmek bilmezdi. Bir an önce bayram gelsin diye
bayramlıklarımızı da yanımıza alarak erkenden yatar,
sabahın olmasını beklerdik. Sabah erkenden kalkıp bay- oturduğu bayram yemeği ya da kahvaltısına sıra gelir ki,
ramlıkları giymek bayram neşesinin zirveye çıktığı andı.
Bayramın Getirdiği Başka zaman alındığında asla böyle tarifsiz bir sevinç bayram gününün en beklenilen anlarından biriydi bu. Her
evden gelen yemeklerle çok zengin bir görüntü oluş-
doğurmayacak olan bayramlık kıyafetler o gün
turan bu sofrada, güzel bir ziyafet çekilirdi.
gözümüze apayrı görünürdü.
Bayramlıklara birkaç gün özen
gösterilir ama daha sonra bay- Çocukların en çok beklediği an, genel-
ram bitince onlar da büyüsünü likle bu yemeğin sonrasında (bazen
Bayramlar sayesinde psikolojik bir rahatlama ve iç huzur yitirir, sıradan günlük kıyafete dö- de öncesinde) başlayan bayram
sağladığımız gibi, bir araya gelerek ve paylaşımda bulunarak nüşürlerdi. Çocuklara yılda bir harçlığı alma faslıdır. Büyükler ara-
sında en bonkör olanın kim olduğu
kıyafet alındığı, tüketim çağına
sosyal bir ihtiyacı da karşılamış oluyoruz. henüz tam olarak geçmediğimiz önceki bayramlardan bilindiği için
yıllardı o zamanlar. Şimdiki ço- onunla bayramlaşmaya daha fazla
cuklara neredeyse her ay yeni bir ihtimam gösterilirdi. Bir taraftan
Abdullah Alpaydın – Danışman / BİLGEM kıyafet alındığı için bayramlıklar harçlıklar toplanırken, diğer yandan
da eskisi kadar önemsenmiyordur da her zaman olmayacak şeker, çi-
ayram kelimesinin kökeni ile ilgili farklı tezler var. hiptir. Esasında diğer toplumlar için de durum farklı de- sanıyorum. kolata bolluğundan azami derecede
Farsça’dan dilimize geçtiği iddialarının yanında ğildir. Her toplumun bayram benzeri özel gün ve törenleri istifade edilirdi. Mahalledeki evleri ziya-
Beski Türkçe’de var olan bazı kelimelerden evrilerek vardır ve benzer bir coşkuyla ve büyük katılımla kutlanır. Bayram günü Bayram Namazı ile başlar. ret ederek toplanan şekerlerle bir süre idare
bugünkü kullandığımız şekliyle BAYRAM halini aldığı yö- Güneşin doğuşuyla birlikte kılınan Bayram edecek şeker stoğu da yapılırdı.
nünde görüşler de mevcut. Lakin bizi burada ilgilendiren, Belirli günlerde kutlanılan milli bayramlarımız da olmak- Namazı için dışarı çıktığınızda havanın her zamankinden
kavramın etimolojik kökeninden ziyade (işin bu kısmını dil- la birlikte, bayram denildiğinde anladığımız ve çok fark- daha farklı olduğunu, sadece o güne özel güzel kokula- Bayram sabahının ritüelleri çocuklar açısından bu şekilde
bilimcilere bırakıyorum), sosyo-kültürel anlamı ve önemidir. lı bir coşku ve neşe ikliminde kutladığımız 2 büyük dini rın ilahi bir kudret tarafından havaya yayılmış olduğunu tamamlandıktan sonra bayram vesilesiyle bir araya gel-
bayramımız vardır: Ramazan ve Kurban bayramları. Her hissedersiniz. O gün camideki vaaz da, namaz da, hut- miş akraba çocukları ve mahalle arkadaşlarıyla oyuna ge-
Sevinç, neşe ve mutlulukla özdeşleşmiş olan bayramla- iki bayram da yoğun bir toplumsal paylaşımla kutlanır. be de çok farklıdır, ibadetten alınan haz da bir başkadır. çilirdi. Bayram harçlıklarıyla alınmış oyuncaklarla birlikte
rın hayatımızda ve sosyalleşmemizde çok önemli yeri Bayramlar vesilesiyle aynı ortak değerleri paylaştığımızın Namaz sonrası bayramlaşma faslı başlar; önce camide oyuna da doyulurdu. Bayram dolayısıyla her zamankinden
vardır. Özellikle çocukluk dönemlerimizin en akılda kalan farkına varırken; insanımızın birbirini daha iyi anlaması, daha sonra evde bayramlaşıldıktan sonra genellikle ai- daha hoşgörülü ve şefkatli olan anne-babalar o gün yapı-
ve hiç unutulmayan geleneğidir bayramlar… Bu sebeple sahiplenmesi ve her zamankinden daha çok hoşgörü ve lenin en yaşlısının evinde geniş ailenin birlikte sofraya lan yaramazlıklara da göz yumarlardı.Bayramın kalan gün-
kişisel ve toplumsal hafızamızda ayrıcalıklı bir yere sa- anlayış göstermesi için de bir fırsat oluşur. Bu algı ve far-

94 95