Page 34 - bilgem-teknoloji-dergisi-8
P. 34
Blokzincir BILGEM
TEKNOLOJI
Her teknoloji ve inovasyon gibi Geliştirilen blokzincir altyapısıyla, dijital varlıkların
blokzincirin de Ar-Ge projeleri transferi, mutabakatı ve raporlanması sağlanmıştır. Sonuç
yapılmadan anlaşılması ve Bu altyapı, diğer değerli varlıkların da dijitalleştirilerek Takasbank olarak 2016 yılında aktif olarak başladığımız
transferine izin veren, modüler bir yapıda tasarlanmıştır.
somutlaştırılması yakın vadede Bu sistemde dijital varlık için ihraç, itfa ve transfer ol- araştırma sürecinin somut bir proje ile bu noktaya gelmiş
mümkün görünmemektedir. mak üzere üç ana kabiliyet sunulmaktadır. Bunların olması önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiril-
mektedir. Blokzincir üzerine bireylerin ve kurumların bir
yanı sıra blokzincir sistemi ile ATS arasında entegrasyon,
mutabakat yetkinlikleri, izleme ve raporlama gibi ek ka- miktar literatür araştırmaları yapmaları, çıkan haberleri
biliyetler de sağlanmaktadır. takip etmeleri sonrasında bir proje yapma fikrinin ortaya
ki rolüne etkileri üzerine çalışmalar yürütmüştür. çıkması doğaldır. Ancak doğru iş senaryosunun belirlen-
Blokzincir alanında finansal teknoloji ekosistemini mesi ve proje ekibinin bu işe odaklanmasının sağlan-
güçlendirmek amacıyla, yerli ve yabancı şirketlerle, Projenin Teknik Arka Planı ması aynı zamanda üst yönetimlerin bu konularda öncü
konu hakkında çalışan akademisyenlerle iletişime Projede ilk olarak Hyperledger Fabric 1.0 platformu olması, blokzincir çalışmaları için büyük önem arz et-
geçilmiştir. Takasbank Ar-Ge personeli, akademik ile çalışmalara başlanmıştır. Bu aşamada hem teknik mektedir.
çalışmalarını blokzincir konusunda yapmaya teşvik çalışmalara giriş, hem de finansal teknoloji ekosis-
edilmiştir. Finans sektörünü düzenleyici ve denet- temine destek amacıyla, bu alanda örnek çalışmaları Takasbank, blokzincir konusunda takip eden değil,
leyici kamu kurumlarıyla istişareler ve özellikle bulunan bir fintek firması ile iş birliğine gidilmiştir. takip edilen olma vizyonu ile harekete geçerek hem iş
TÜBİTAK BİLGEM ile araştırma ve destek anlaşmaları Yine çalışmalara başlanırken Zero Knowledge (Sıfır
yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda finans Bilgi) ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, TÜBİTAK modeli hem de teknik çözümüyle katma değeri yük-
sektöründe kullanılabilecek blokzincir platformları BİLGEM Blokzincir Araştırma Laboratuvarı ile iş birliği sek bir Ar-Ge projesini tamamlamıştır. Her teknoloji
belirlenmiş ve her bir platform için farklı iş senaryoları yapılmıştır. Bu işbirlikler ile özellikle blokzincir temel ve inovasyon gibi blokzincirin de Ar-Ge projeleri yapıl-
üzerine çalışılarak platformlar hakkında bilgi birikimi konsepti ve sıfır bilgi ispatı algoritmalarının blokzin- madan anlaşılması ve somutlaştırılması yakın vadede
edinilmiştir. Oluşan bu bilgi birikimiyle blokzincir plat- cir üzerinde uygulanabilirliği teorik olarak çalışılmıştır. mümkün görünmemektedir. Bu noktada değerlendirme
formlarının mevcut durumda finansal projelerde kul- Böylece oluşturulan ekosistem ile projenin teknik te- aşamasında olan kurum ve girişimciler için, bir an
lanılması için bazı şartları sağlaması gerektiği ve farklı melleri farklı disiplinlerden uzmanların bir araya gelmesi önce pilot projeler ile yola düşmelerinin önemini vur-
bir yaklaşıma ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir. Bu ile atılmıştır. guluyoruz.
sebeple sıfır bilgi algoritmalarını da içinde barındıran
bir alanda proje odağı belirlenmiştir. Hyperledger Fabric ile başlayan geliştirmelerden elde En üst yönetim makamından, projede çalışan uzman
edilen deneyimler sonrasında ikinci aşama, Quo- personele, iş birimi çalışanlarına ve dış paydaşlara kadar
Proje kapsamında, fiziki altınların kasalarda saklan- rum platformuyla devam etmiştir. Burada sadece blokzincir platformlarına sıfır bilgi ispatı algoritma- ekip çalışmasının önemi, bu projenin sonuçlanmasın-
ması ve kaydileştirilmesi süreçlerini yöneten ATS (Altın söz konusu blokzincir platformları üzerinde çalışıl- larının eklenmesi yöntemini içermektedir. Bu yenilikçi da öne çıkmaktadır. Takasbank olarak bu teknolojinin
Transfer Sistemi) ile entegrasyon sağlanmış ve kaydi mamıştır. Bu kapsamda kapalı devre bir sistem ve sa- yönü ile proje uluslararası düzeyde patentleme süre- finansal alanlarda kullanılmasının önünde en büyük
altınların dijitalize edilerek BiGA’ya dönüştürülmesi dece platform yöneticisinin yetki vereceği düğümlerin cine girmiştir. engel olarak görünen tam mahremiyet ve regülasyona
ve BiGA’dan kaydi altına çevrilmesi işlemleri mümkün sisteme dâhil olabileceği bir yapı planlandığı için izin uyumluluk konularında yaptığımız çalışmalarla blokzin-
kılınmıştır. Bu sayede uçtan uca fiziki varlık ile dijitalize gerektiren yapıda platformlar seçilmiştir. BiGA, izin Projeyle birlikte dağıtık sistemlerin ve mevcut blokzincir cir alanında çalışmalar yapan kişi ve kurumlara öncülük
edilmiş varlık arasında bütün bir yapı kurulmuştur. gerektiren (permissoned) ve özel (private) katego- altyapılarının çalışma prensiplerini, mahremiyetini, gizlilik etmiş olmaktan gurur duymaktayız.
risinde yer alan bir blokzincir ağına sahiptir. ve bütünlüğünü garanti altına almayı sağlayan konsen-
sus algoritmalarından BFT ve RAFT, kriptografik algorit- Projeye ait tüm detaylar ve güncel gelişmeler BiGA.
Projede uygulamada kullanılmak üzere seçilen
mevcut blokzincir teknolojilerinin sağladığı altyapılar malardan homomorphic encyription, range proof, equal- takasbank.com.tr web sitemizde ayrıntılı olarak yer
finansal enstrümanlarda kullanılmak istendiğinde, iki ity proof, Diffie Hellman proof, ECDSA ile blokzincir hesap almaktadır. Aynı sitede proje teknik dokümantasyonu
önemli kısıt ön plana çıkmaktadır. Bu kısıtlar, bütün yapıları ve precompiled kontratlar konusunda çalışma tüm ilgililerin istifadesine sunulmuştur.
işlemlerin görünür olması durumunda, işlem yapan yaparak ileri seviye teknik deneyimler elde edilmiştir. Bu
taraflar dışında, diğer düğümlerin de bütün işlemleri teknik detaylar, konunun sadece bir yazılım süreci işi
görebilmesi nedeniyle oluşacak mahremiyet prob- olmaktan öte derin bir matematik ve kriptoloji bilgisi
lemi ve işlemlerin kapalı olması durumunda işlemlerin gerektirdiğini göstermiştir.
bir otorite kurum tarafından kontrol ve denetiminin
sağlanamaması problemi olarak tanımlanmaktadır. İlk olarak 2018 yılı Nisan ayında TÜBİTAK tarafından
Ankara’ da düzenlenen 1. Ulusal Blokzinciri Çalıştayın-
BiGA Projesi bu iki kısıta da çözüm üreten bir tasarım da bahsedilen BiGA Projesinin tamamlanmış hali ise
sunmaktadır. Bu tasarım işlem yapan düğümlerin ilgi-
li işlemleri görebildiği, sistemdeki diğer düğümlerin İstanbul’da düzenlenen ve yine TÜBİTAK BİLGEM
ise hassas ve kritik verileri göremediği halde tarafından düzenlenen 2. Ulusal Blokzincir Çalıştayın-
yapılan işlemin ve transferin doğruluğunu da duyuruldu. 2020 yılına kadar pilot proje kapsamın-
onayladığı, aynı zamanda otorite düğümün da kullanıma alınması çalışmaları yürütülmektedir.
ise istediği zaman istediği işlemleri izleye- Projenin ilerleyen fazlarında ise daha verimli, hızlı ve
bildiği çözümü kapsamaktadır. Bu mimari esnek bir yapı oluşturulması için yine öncü çalışma-
tasarımın teknik olarak sağlanması, mevcut ların devam ettirilmesi planlanmaktadır.
32 33
