Page 106 - bilgem-teknoloji-dergisi-14

VERİ YÖNETİMİ

metreler Bragg dalga boyu , FBG spektral gen şl ğ B yomed kal Uygulamalar
(FWHM) ve yansıma (reflect v ty) değer d r.
FBG sensörler, yukarıda bahsed len özell kler n n yanı
FBG basılmış f ber kablodan gen ş bant ışık kaynağı gön- sıra, b youyumlulukları ve toks k olmamaları sebeb yle
der ld ğ nde, Bragg dalga boyundak değ ş m opt k sor- b yomed kal uygulamalar ç n muazzam b r potans yele
gulayıcı le nceleneb l r ve geleneksel ölçüm yöntemler sah pt r. Bu bağlamda FBG sensörler; cerrah aletler n,
le kal brasyon yapıldığında hassas b r sensör elde ed lm ş g y leb l r c hazların ve b yosensörler n gel şt r lmes nde
olur [1]. kullanılmaya başlanmıştır. Bu sensörler, yüksek elekt-
romanyet k alan çeren ortamlarda b le çevredek mal-
FBG Sensörler n Kullanım Alanları Nelerd r? zemen n ger n m, sıcaklık, basınç, t treş m, bükülme ve
kırınım nd s g b parametreler n ölçeb lecek şek lde ta-
Kr t k Yapıların İzlenmes sarlanab l rler. FBG’ler çevreler ndek kırınım nd s değ -
ş m n tesp t etme yeteneğ sayes nde b yosensör olarak
FBG sensörler n en öneml uygulama alanlarından b r kullanılab lecek büyük b r potans yele sah pt r. FBG’n n
karayolları, dem ryolları, köprüler, barajlar, tüneller, gaz yüzey sten len hedef molekülü bağlayacak uygun nano
le petrol boru hatları ve b naların yapısal sağlık zleme- malzeme le kaplandığında ve bağlanma gerçekleşt ğ nde
ler nde kullanılmasıdır. FBG sensörler n s nyal canlı tak p kırınım nd s değ ş kl ğ oluşur. Böylece Bragg dalga boyu
edeb lme özell ğ sayes nde yapıda hasar oluşan bölgele- değ ş r ve hedef molekülün varlığı tesp t ed leb l r. G y le-
re ved l kle müdahale edeb lme mkanı oluşur. Ayrıca araç b l r med kal teknoloj ler alanında da kend ne yer bulan ve
geç şler nden kaynaklı yük dağılım anal zler n n yapılması akıllı kumaşlar çer s ne yerleşt r len FBG sensörler; has-
FBG temell sensörler sayes nde kolaylıkla gerçekleşt r le- taların kard yak tak b n n yapılması, solunum r t mler n n
b lmekted r. Bu sayede FBG sensörler, büyük ölçekl ya- ve vücut sıcaklık değ ş mler n n zlenmes ç n de kullanıl-
pılara uygulandığında uygun mal yetl çözümler sunmak- maktadır [5].
tadır.
B r Uygulama Örneğ
Havacılık ve Uzay
Bahsett ğ m z avantajlarından dolayı FBG sensörler, de-
Günümüz hava ve uzay araçlarında, kend yapısal bütün- m ryolu raylarında yapısal sağlık zleme amacıyla raylarda
lükler n n yanı sıra çevreler ndek b rçok parametrey de oluşan genleşme ve büzülme kaynaklı hasarın anlık tesp t
tak p altında tutab lmek ç n çok sayıda sensör kullanıl- ed lmes nde ve bakım zamanının bel rlenmes nde kullanıl-
maktadır. F ber opt k sensörler n, tek b r kablo üzer ne maktadır. Bunun yanı sıra her b r vagondak yük m ktarı-
b rden fazla noktaya yerleşt r lme, aynı anda farklı para- nın tesp t ed lmes ve vagon yük sınırının aşılmaması FBG
metreler ölçeb lme ve çoklayab lme n tel ğ , düşük ma- sensörler le sağlanab len özell kler arasındadır.
l yet, haf fl k ve uygulama kolaylığı, özell kle de havacılık
sektöründe geleneksel sensörlere göre büyük avantajlar BİLGEM ve Raylı Ulaşım Teknoloj ler Enst tüsü (RUTE) ş
sunmaktadır. FBG sensörler, uygulamaya özgü olarak be- b rl ğ le gerçekleşt r len b r çalışmada, FBG temell b r sı-
l rlenen kompoz t malzemeler ç ne gömülerek havacılık caklık kompanze ger n m sensörü, Elektro-Opt k ve Lazer
ve uzay alanlarında yüksek sıklıkla kullanılmaktadır. CFRP S stemler B r m laboratuvarında tasarlanmış ve Gebze
(Carbon F ber Re nforcement Polymer) ve GFRP (Glass Tren İstasyonu yakınında konumlanan TCDD bakım han-
F ber Re nforcement Polymer) g b kompoz t malzeme- garında kurulan saha test düzeneğ le uygulanab l rl ğ
lerden üret len uçak kanat, gövde ve rotorlarının çer s ne göster lm şt r.
gömülen FBG sensörler, uçakların yapısal bütünlüğünü
zleme, hasar tesp t ve yapısal sağlık ç n bakım zamanı
süreler n n bel rlenmes g b uygulamaları güvenl , hızlı ve
etk l b r şek lde gerçekleşt r r. Ülkem zde de, TUSAŞ tara-
fından gel şt r len M ll Muharebe Uçağının (Şek l 3) FBG
dâh l en üst sev ye sensörler le donatılması beklenmek-
ted r.

Şek l 3. TUSAŞ tarafından gel şt r len M ll Muharebe Uça- Şek l 4. TÜBİTAK BİLGEM’de tasarlanan kompoz t FBG
ğının FBG dâh l en üst sev ye sensörler le donatılması sıcaklık kompanze ed lm ş ger n m sensörü ve sensörün
beklenmekted r. dalga boyu karakter st ğ .

104