Page 87 - bilgem-teknoloji-dergisi-12

Yapay Zekâ BILGEM
TEKNOLOJI

Yapay Zekâ ve

Veri Mahremiyeti

UYGULAMALARI

Mahmut Lutfullah Özbilen – Araştırmacı, Rabia Arkan – Araştırmacı, Emine Ahsen Akay – Araştırmacı,
Mehmet Haklıdır - Başuzman Araştırmacı / BİLGEM BTE

Saklanan kişisel veriler dışarı aktarılacağı veya uygulama ekranında
gösterileceği zaman verinin tamamını kullanmak, hassas
bilgilerin tehlikeye girmesine sebep olabilir.

elişen teknoloji ve işlemci gücüyle akıllı şahıslarla paylaşılmasına engel olacaktır.
sistemlerin kullanımının hızla arttığı günü-
Gmüzde yapay zekâ; telekomünikasyondan Verilerin işlenmesi için başka bir ortama çıka-
havacılığa, tıptan savunma sektörüne kadar pek rılacağı zaman da hassas verilerin gizlenmesi
çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak önem arz etmektedir. Mesela hastalıkların kişile-
yapay zekâ uygulamalarının var olmasını sağla- rin yaşantısı ile ilgili makine öğrenmesi sınıflan-
yan, günümüzün petrolü olan verinin mahremi- dırma çalışması yapılmasının istendiği zaman,
yetini sağlama, halen üzerinde çalışılan önemli hastaların kişisel verilerinden kimlik numaraları
bir sorundur. gibi bazı alanların çalışmayı yapacak ekiple pay-
laşılmasına gerek yoktur. Dolayısıyla bu verilerin
Bu zamana kadar geliştirilen yapay zekâ tekno- korunması için veriyi saklamamız/gizlememiz/
lojileri, veri mahremiyetini gözetecek şekilde ta- maskelememiz gerekmektedir.
sarlanmamıştır. Ancak yasal düzenlemelerle de
kişisel verilerin korunması bir zorunluluk haline Maskeleme işlemi verinin bir kısmının anlamsız
gelince, geleneksel veri maskeleme ve anonim- (*, # vb.) ya da rastgele karakterlerle değiştirilme-
leştirme gibi yaklaşımların yanında federe öğ- si ile gerçekleştirilmektedir. Veri maskeleme ve
renme, homomorfik şifreleme gibi öncü ve umut anonimleştirme tablosunda(sayfa 84) örnek bir Bir veride
verici teknikler ortaya çıkmıştır. maskeleme işlemi görünmektedir. Hassas olan hassas alanlar
ID ve Telefon Numarası alanları ID alanı rastgele
Veri Maskeleme ve Anonimleştirme Telefon Numarası alanı da anlamsız karakterlerle maskelenmiş olsa
İnternet kullanımının son 20 yılda çok hızlı bir şe- değiştirilerek maskelenmiştir.
kilde artmasıyla insanlar kişisel verilerini internet da verinin diğer
üzerinde birçok yerde paylaşmaktadırlar. İnternet Hassas veriler maskelendiği zaman gizlenseler alanları kullanılarak
üzerinde paylaşılmasa bile dijitalleşme ile birlik- de hala kişisel verilerin kişilerle ilişkilendirilme
te okul kayıtlarında, alışverişlerde, hastanelerde tehlikesi vardır. Bir veride hassas alanlar maske- o verinin kime ait
kişisel veriler alınıp kurumların veri tabanlarında lenmiş olsa da verinin diğer alanları kullanılarak o
saklanmaktadırlar. Saklanan kişisel veriler dışarı verinin kime ait olduğu ortaya çıkarılabilir. Verile- olduğu ortaya
ri dış ortama aktarırken bu tehlikeden kaçınmak
aktarılacağı veya uygulama ekranında gösteri- için verilerin anonimleştirilmesi gerekmektedir. çıkarılabilir.
leceği zaman verinin tamamını kullanmak has- Anonimleştirme, kişisel ve gizlilik içeren ham ve-
sas bilgilerin tehlikeye girmesine sebep olabilir. rinin kişiler ve kuruluşlarla ilişkilendirilemeyecek
Örneğin banka üzerinde para transferi yaparken şekilde işlenmesidir. Maskelemeden farklı olarak
oluşturulan dekont üzerinde hesap numarasının hassas verinin gizliğinin yanı sıra anonim kalma-
bütün hanelerinin gösterilmesi dekontun üçüncü sı da önemlidir. Anonimliği sağlamak için kulla-

2 84 85