Page 26 - bilgem-teknoloji-dergisi-11

Yarı İletken Teknolojileri BILGEM
TEKNOLOJI

Belirtilen teknolojilerin yerli imkânlarla üretilebilme-
sinin önemi, karşılaştırmalı örneklerle açıklanabilir. Günümüzde kullanıma geçen
Örneğin 10 yıl önce medyaya “Fransa’nın tanksavar kimlik kartlarımızın bir kısmında
füzesi kurusıkı çıktı” başlığı ile yansıyan haberde (1),
çok düşük isabet oranı ve geç teslimat nedeniyle ERYX YİTAL tarafından tasarlanan Akıllı
füzelerinin yurt dışından temininin iptal edildiği bilgisi
paylaşılmıştır. Uluslararası mahkemede bu füzelerdeki Kart Tümdevreleri bulunmaktadır.
kusurun üretici hatasından kaynaklandığının göste-
riminde, BİLGEM danışmanlarından Sayın Muharrem devreleri (radio frequency integrated circuit- RFIC)
Demirbaş'ın geliştirdiği sistem kullanılmıştır. Bu sa- üretmek ve en kısa süre içinde kullanıma sunmak,
yede firmaya yapılacak yüksek bir ödeme iptal edilmiş yakın vadeli hedefimizdir.
olsa da önemli bir ülke kaynağı heba olmuştur (1).
Başarısını sahada kanıtlamış olan fotodedektörleri-
Günümüzde ise, ROKETSAN’ın geliştirdiği lazer arayıcı miz ile hızlı ve hassas mesafe ölçüm yapan sistem-
başlıkların tamamında, YİTAL ‘de üretilen fotodedek- ler geliştirilmiş ve kullanıma alınmıştır. Bu sistemler
törler kullanılmaktadır. Bu fotodedektör teknolojisi RO- aracılığıyla kazanılan tecrübe ile otonom sistemler
KETSAN mühendisleri ve YİTAL’in ortak çalışması ile için maliyet etkin özgün çözümler geliştirmek, bir di-
geliştirilmiştir. Bu yetkinlik ile milli anti-tank füzelerinin ğer yakın vadeli planımızdır.
vurma doğruluğunda ya da teslimatlarında herhangi bir
sıkıntı yaşanmaması, ülke olarak son yıllardaki önemli YİTAL olarak uzmanlaştığımız algılayıcı üretimini, SiGe
kazanımlarımız arasındadır. BiCMOS süreci ile birleştirip tek bir tabanda çözüm sun-
mak, orta vade hedeflerimizdendir. Bu hedef sayesinde,
YİTAL’de geliştirilen özgün ve milli fotodedektörleri algılayıcı, işlemci ve haberleşme birimleri tek bir silisyum
SİHA’larda yer alan MAM-L, MAM-C, helikopterlerde taban üzerinde üretilebilecektir. Böylelikle ilgili ürünlerin
kullanılan CİRİT ve LUMTAS gibi mühimmatların tama- var olan özelliklerinden feragat edilmeden maliyeti, kır-
mında kullanılmaktadır. Bu ürünlerde elde edilen ba- mık alanı, güç tüketimi düşürülebilecek ve ilgili pazarda lardır üzerinde çalıştığımız hedefimizdir. Bu hedef için aşındırma (RIE, ICP, kimyasal mekanik düzleme (CMP)
şarıların bir sonucu olarak, benzer konularda TÜBİTAK benzer örneklerine göre daha fazla tercih edilebilecektir. YİTAL’de projeler yapılmış, yol haritaları hazırlanmıştır. gibi) bütün teknikler uygulanmaktadır.
SAGE ve ASELSAN’la da çalışmalara başlanmıştır. Bu amaçla üniversitelerimiz ve geniş pazarlara sahip ih-
racatçı firmalarımız ile projeler hazırlanmaktadır. Ülkemizde yaygın olarak taraftar bulan “devlet bu tek- Belirtilen cihazlarla ilgili süreçleri yapabilmek, sıkı
YİTAL’in Hedefleri nolojiye yatırım yapmalı” düşüncesi yerine, teknik açı- temiz alan kuralları, özel tulumlar ve çalışma ko-
Bu teknik çalışmalara ilave olarak YİTAL’in temel hede- dan başarılı ve güçlü pazarı olan milli yarı iletken dev- şullarına uyum gerektirmektedir. Bu koşullara genç
YİTAL’in yakın, orta ve uzun vadeli hedefleri neler- fi, geliştirdiği teknolojiler ile yerel endüstriye daha yay- re elemanlarının sayısının artması ile sanayileşmenin yaşta uyum sağlamak daha kolay olmaktadır. Çok
dir? Örneğin elektrikli araçlarda YİTAL’in geliştireceği gın hizmet verebilecek şekilde sanayileşmektir. Ancak gerçekleşeceği düşüncesindeyiz. Başarılı ürün gerçek- başarılı istisnalar olmakla birlikte, başka alanlarda-
ürünleri kullanmak mümkün olacak mıdır? yüksek hacimli üretim ile daha fazla katma değer olu- leştirmek için ise “birlikte daha güçlüyüz” yaklaşımının ki tecrübelerden sonra bu çalışma koşullarına uyum
Son 6 yıldır üzerinde yoğun bir şekilde çalıştığımız şacağından, bir devlet laboratuvarı olan YİTAL’i yüksek yaygınlaşmasını zorunlu görmekteyiz. sağlamak, zorlayıcı olabilmektedir.
SiGe BiCMOS teknolojisiyle radyo frekansındaki tüm- hacimli üretim yapan fabrika seviyesine ulaştırmak, yıl-
YİTAL, faaliyet alanı ve altyapısı açısından BİLGEM’in di- 33 adet maske ve 300 üretim adımı bulunan YİTAL’e
ğer birimlerinden farklı bir konumda. Bu durumun avan- ait 0.25 µm SiGe BiCMOS sürecinde istenilen teknoloji
tajları ve dezavantajları nelerdir? YİTAL’de ihtiyaç duydu- hedeflerine ulaşabilmek için, çift vardiya disiplini uygu-
ğunuz çalışan profili hakkında bilgi verebilir misiniz? lanmaktadır. Yıllık pul işleme kapasitesi 2500 adet olan
Yarı iletken teknolojisi üzerine sadece teorik olarak YİTAL’de 24’ü tümdevre tasarımında, 48’i üretimde, 8’i
değil aynı zamanda laboratuvarda deneysel olarak da test ve kılıflamada olmak üzere toplamda 80 personel
çalışıp çalışmalarının sonucunu somut ürünler olarak görev almakta olup, personelin %75’i araştırmacıdır.
görmek isteyen, meraklı ve tutkulu kişiler için YİTAL, Ayrıca, YİTAL’de farklı disiplinlerdeki teknikler uygulan-
cennetten bir parçadır adeta. Ayrıca YİTAL, Silisyum dığı için elektronik, kimya, malzeme, makina ve fizik-
teknolojisi ile devre elemanı üretme konusunda 40 yıllık mühendisleri görev almaktadır.
deneysel ve sahaya/endüstriye ürün sunabilen bir tec-
rübeye sahiptir. Bu birikim ve tecrübe, aramıza katılan Tümdevre üretiminde, rutin uygulanan süreçlerde
yeni çalışanlarımıza Türkçe dilinde aktarılmaktadır. dahi alınan her karar çok önemlidir; çünkü kullanılan
kimyasal ve gaz kaynaklar zehirli, yanıcı ve yakıcıdır.
YİTAL, 0.25 µm SiGe BiCMOS teknolojisini uygulayabi- Bu sebeple istenilen teknolojiye güvenli ve verimli bir
lecek alt yapıya ve güçlü bir cihaz parkına sahiptir. Bu çalışma ortamı ile ulaşabilme, ancak iletişimi kuvvetli
cihazlar, 1000 m2 alanlı 10, 100 ve 1000 sınıfı bölge- bir ekip çalışması ile mümkün olabilmektedir. Ayrı-
lerden oluşan temiz-alanda kurulmuştur. Temiz alanda ca YİTAL, personelinin çoğunluğunun okuldan mezun
gerçeklenen süreçler; maske üretimi, Silisyum pul iş- olduktan sonraki ilk iş yeri durumundadır. Dolayısıyla
leme (wafer processing), pul verim haritası, tümdevre YİTAL ekibi, sadece endüstriyle iç içe bir kurumsal ça-
kılıflama ile fonksiyonel ve yorma (burn-in) testleridir. lışma ortamı değil, aynı zamanda interaktif bir “YİTAL
Pul işleme sürecinde yarı iletken teknolojisinde kulla- ailesi” ortamı sunmaktadır.
nılan (kimyasal temizlik, yüksek sıcaklıkta oksitleme,
düşük basınçta gaz fazdan film depolama (LPCVD), Referans
plazma destekli film depolama (PECVD), fiziksel film (1) https://www.milliyet.com.tr/siyaset/fransiz-fuzeleri-hazi-
depolama (PVD), iyon ekme, litografi, plazma destekli neyi-vurdu-1134694

24 25