Page 91 - bilgem-teknoloji-dergisi-10

larına, füzelerin giderek artan oranlarda sahip ol- sek hızlarda yaklaşıyor olmasıdır. detektörler kısa menzilde düşük arkaplan gürül-
dukları yeni teknolojiler ile aldanmamasıdır. tüsüne sahip olması sebebiyle, genelde helikop-
Füze İkaz Sistemi Tipleri terler ve kargo uçakları gibi göreceli düşük hızlar-
Hava platformlarını füzelerden korumak için Bahsi geçen iki temel üzerinden tasarlanan FİS’ler da seyreden hava araçlarında tercih edilmektedir.
başvurulan ilk yöntemler arasında, sürekli açık üç farklı tipte ortaya çıkmaktadır. Bunlardan birin- KÖ FİS’ler, orta/uzun menzilden tespit kabiliyetine
tutulan çok yönlü KÖ karıştırıcıları ve tehlike his- cisi radar tabanlı (Sürekli Dalga, Darbe Doppler) sahip olmaları hasebiyle genelde savaş jetleri gibi
sedildiği durumlarda herhangi bir tespit sistemi tespit gerçekleştirirken diğer iki tanesi optik/gö- yüksek hızlarda seyreden hava araçlarında tercih
kullanılmadan sadece insan faktörüyle platform- rüntüleme (Kızılötesi, Ultraviyole) tabanlı sistem- edilmektedir. Çünkü bu tarz hava araçlarına yo-
dan atılan ateş topları (flare, ısı fişeği) gösterile- lerdir. ğunlukla, orta/uzun menzillerden atılabilen füze-
bilir. Füze teknolojisinin ilerlemesi ile çok yönlü ler tehdit oluşturmaktadır.
KÖ karıştırıcıların etkisi hızla azalmıştır. Herhangi Sürekli Dalga ya da Darbe Doppler (SD - DD)
bir tespit sistemi kullanılmadan atılan ateş top- Temel olarak platform etrafına radyo dalgaları ya- Gelişen teknoloji ile beraber FİS’lerin de perfor-
ları bir miktar önleme sağlasa da, platformlara yıp sahnede füze varsa, geri yansıyan radyo dal- mansları artırılmakta ve yeni kabiliyetler eklene-
çok sayıda ateş topları konulamaması, füzelerin galarındaki frekans kaymalarının (füzenin yüksek rek herhangi bir tehlike anında hava araçlarının
insan faktörüyle tespit edilip aksiyon alınmasının hızından dolayı) tespitine dayanmaktadır. RWR bekası sağlanmaktadır. Füze fırlatma noktası tes-
çok zor olması ve hava araçlarını kullanan perso- sistemleri ile çakışmamaları için, genel olarak piti, durumsal farkındalık, tehdit önceliklendirme
nelin işlerini de artırması gibi sebeplerden dolayı elektro manyetik spektrumun L bandında (1 ila gibi ilave kabiliyetleri ile KÖ füze ikaz sistemini
Hava araçlarının MANPADS saldırılarına bu denli bu yöntemler etkisini yitirmiştir. Bu nedenle, hava 2 gigahertz arasındaki radyo spektrumu frekans karşılamak mümkündür.
maruz kalmasının elbette birçok farklı sebebi var- araçlarına tehlike oluşturan füzeleri otomatik ola- aralığı) çalışmaktadır.
dır, fakat 3 ana sebepten bahsetmek mümkündür. rak tespit edebilen ve karşı tedbir sistemlerine ya Kızılötesi Görüntülemeli (KÖ) Kızılötesi Füze İkaz Sistemleri
Bunlardan birincisi; bazı KÖ füzelerin kısa menzil- da elektronik harp suit merkezine haber verebilen Füze egzozundan yayılan yüksek ışımaların, kızı- Teknolojinin gelişmesi ile beraber aktif radar ya-
lerden (500 m – 6 km) atılabilmesi, yüksek hızlara sistemlere ihtiyaç duyulmuştur. lötesi bandının orta dalga boyu olarak adlandırı- pısı kullanan füze ikaz sistemleri, yerini UV bant
ulaşabilmesi (1.5-2 Mach) ve bu nedenle de pilo- lan kısmında (3-5 µm) tespit edilmesine dayan- sensör kullanan sistemlere terk etmiştir. Günü-
tun füzeyi farkedip kurtulmasına fazla zaman kal- Güdümsüz ya da KÖ, RF, Lazer gibi farklı güdüm- maktadır. Mekanik taramalı ya da FPA (bir bakan müzde ise kızılötesi görüntülemedeki gelişmeler,
lere sahip füzeler, hava araçlarına tehdit oluş-
mamasıdır. İkinci sebep olarak, KÖ füzelerin orta- turabilmektedirler. Bu nedenle FİS’lerin bu tarz dizi) şeklinde tasarlanabilmektedirler. bu sensörlerin füze ikaz sistemlerinde de kullanı-
ma bir yayın yapmadan pasif bir şekilde hedefini füzelerin hepsini tespit edebilecek kabiliyette ta- labilirliğinin önünü açmıştır.
tespit etmesi sebebiyle, hava aracının herhangi sarlanması gerekmektedir. FİS’lerin tasarımı her Ultraviyole Görüntülemeli (UV)
bir sistem ile füzenin fırlatılacağını algılama im- füzede ortak olan iki ana temele dayanmaktadır. Füze egzozundan yayılan yüksek ışımaların, ult- Kızılötesi füze ikaz sistemi, genellikle MWIR (Orta
kânı olmaması gösterilebilir. Üçüncü sebep, hava Bunlardan birincisi; her füzenin hareketlenmek raviyole bandının güneş körü olarak adlandırılan Dalga Kızılötesi) bandında algılama yapan sezim-
aracının füzeyi fark edebilmesine rağmen füzeyi için kullandığı ve yüksek ışıma yayan bir motoru- kısmında (0.2-0.3 µm) tespit edilmesine dayan- ciler ile platforma doğru atılan veya gelen füze
yanıltmak için uyguladığı karşı tedbir uygulama- nun olması, ikincisi de füzelerin hedeflerine yük- tehditlerini algılar. İçinde barındırdığı algoritmaları
maktadır. Farklı tiplerdeki FİS’lerin avantaj ve de-
zavantajları Tablo 1'de özetlenmiştir. ile tespit ve teşhis işlemi yaparak pilota görsel ve
sesli ikaz üretmektedir. Aynı zamanda otomatik
Tip Özellikler Bahsedilen özelliklere göre bir FİS farklı konsept- modda, karşı tedbir salım sistemini aktive ederek
lerde kendine yer bulabilmektedir. Örneğin UV saman veya ısı fişeği atılmasını sağlamaktadır.
Avantajları Uzun menzil, her hava koşulunda çalışabilme, füze ışımasından bağımsız tespit
kabiliyeti, füze menzili ve çarpmaya kalan süre hesaplayabilme kabiliyeti.
SD-DD
Dezavantajları Aktif yayın, düşük irtifalarda güçlü yer yansıması riski, helikopter platformlarında
pal enterferansı, taktik füzelerin düşen radar kesit alanı sorunu.
Yakıt bitimi sonrası da dahil hem egzoz ışıması hem de sıcak motor tespiti,
Avantajları düşük atmosferik zayıflatma (Ultraviyole banda göre daha uzak mesafelerden
tespit yapabilme yeteneği).
KÖ
Güçlü arkaplan gürültüsü, uzun menzilde algılama sağlayan hassas detektörün
Dezavantajları kısa menzildeki yüksek ışımalarda doyuma uğrama riski, soğutma gereksinimi
durumunda sistemin karmaşıklaşması riski.

Minimal arkaplan gürültüsü ve bu sayede sinyal işleme kolaylığı ve sistem
Avantajları karmaşıklığının düşmesi, soğutma gereksiniminin olmaması, düşük maliyet,
olgunlaşmış teknoloji.
UV
Füze yakıtının bitmesinden sonra tespit yapılamaması, ozon zayıflatması sebe-
Dezavantajları biyle kısıtlı menzil, arkaplan gürültüsünün insan yapımı (şehir ışıkları, endüstri-
yel bölgeler vb.) ve ateş gibi doğal kaynaklarla artması.

Tablo 1. FİS Tipleri-Avantaj ve Dezavantajlar

88 89